Читать «Як пакахаць ружу» онлайн - страница 16
Сяргей Кавалёў
Верш А. Пісьмянкова «Дума Вітаўта» — адзін з цікавейшых гістарычных вершаў маладых паэтаў, хаця ў творчым падыходзе да мінулага, у канцэптуальнасці i сэнсавай заглыбленасці яго пераўзыходзіць верш «Ружаны» Сяргея Амельчука:
Міраслаў Шайбак вядомы чытачу пакуль што выключна як аўтар хоку.
Слушна пісалася пра цесную сувязь японскага хоку як спецыфічна нацыянальнай формы з глебай, на якой яна вырасла, — нацыянальным светаадчуваннем, з японскім пейзажам. Сапраўды, хоку — форма спецыфічная, але адмаўляць яе магчымасць для нашай паэзіі толькі з-за гэтага ўсё ж не варта: як паставіцца тады да працэсу ўзаемадзеяння i ўзаемапранікнення на сучасным этапе еўрапейскай i ўсходняй культур? Мы разважаем пра тое, магчыма ці немагчыма беларусу пісаць «японскія» вершы, a ў суседніх літаратурах падобнае пытанне даўно вырашана, i вось мы чытаем хоку югаслава Г. Пламена, a ў «Літаратуры i мастацтве» Алесь Разанаў пазнаёміў нас з хоку эстонскіх паэтаў.
Безумоўна, адарванае ад роднай глебы і, што галоўнае, пазбаўленае традыцыйна-звыклага да яго ўспрымання чытача, хоку шмат што страціла. У. М. Шайбака яно наблізілася фактычна да звычайнага верлібра, захаваўшы вонкава свае тры радкі i семнаццаць складоў, — значна спрасцілася як знакавая сістэма, свядома ці падсвядома аўтар адмовіўся ад супастаўлення далёкіх паміж сабой асацыятыўных радоў i супастаўляе толькі паралельна-суседнія, што аблегчыла чытачу ўспрыманне, але зрабіла сам верш празмерна інфа рматыўнаадкрыты м:
Адкажы, сасна, Колькі кветак пасохла Побач з табою?..
Сасна ў гэтым вершы сімвалізуе даўгавечнасць, устойлівасць, кветкі — імгненнасць, хісткасць, але з дапамогай адналінейнага рытарычнага пытання аўтар робіць акцэнт на пэўнай эгацэнтрычнасці высокага i магутнага побач з слабым i безабаронным.
Сярэднявечны японскі паэт выяўляў гэтую ідэю, безумоўна, інакш:
Басё
Як бачна, у класічным прыкладзе дакладнай акцэнтоўкі няма, думка абсалютна заглыблена, растворана ў трох вобразах, i вылучыць яе з тэксту значна цяжэй, бо тагачасным ўсходнім чытачом абстрактная думка не ўспрымалася ў адрыве ад канкрэтных, сутнасна прадметных вобразаў i паняццяў.
«Паэзія — гэта прадчуванне думкі»,—пісаў Міхаіл Прышвін. Але думка, у сваю чаргу, — элемент паэзіі. У хоку М. Шайбака думка відавочна адыгрывае ролю першаэлемента, адсюль бясспрэчная мастацкая каштоўнасць тых вершаў, дзе гэтая думка жыццяздольная, глыбокая:
