Читать «Санеты Арфею» онлайн - страница 5

Пасля другой сусветнай вайны Рыльке самы папулярны нямецкі лірык. Яго творы часта перавыдаюцца. У 1962—1963 гадах у ГДР выйшаў трохтомны збор яго твораў.

Лірычная і філасофская паэзія Рыльке зрабіла вялікі ўплыў на развіццё не толькі нямецкамоўнай, але і сусветнай літаратуры. Матывы яго творчасці знайшлі развіццё ў паэзіі Б. Пастарнака, Л. Фюрнберга, Г. Маўрэра, М. Яструна.

Б. Міцкевіч

***

МЫ — ТОЛЬКІ РОТ. А СЭРЦА ЯК АПЕЦЬ У РЭЧАХ? ТОЙ МАГУТНЫ УДАР, ЯКІ НА КВОЛЫЯ ПАДЗЕЛЕНЫ ШТУРШКІ У НАС? ЯГО ВЯЛІКІ БОЛЬ СЦЯРПЕЦЬ I ВЕЛІЧ РАДАСЦІ — НЕ МАЕМ СІЛ. I ВЫРЫВАЕМСЯ З ЯГО ЗУСІМ; — МЫ Ж — ТОЛЬКІ РОТ. А ТОЙ ВЯЛІКІ УДАР — САРДЭЧНЫ НАШ УЗЛОМВАЕ СПАЧЫН — I МЫ КРЫЧЫМ... ТАДЫ МЫ — СУТНАСЦЬ, НОВЫ ТВОР I ТВАР. ШОНЭК, ВЕРАСЕНЬ 1923

Напісана пані Агнес Рэнальд для больш шчырага

і сардэчнага ўспрыняцця ёю гэтай кнігі.

Райнэр Марыя Рыльке

З кнігі «АХВЯРЫ ЛАРАМ» (1895)

НАРОДНЫ НАПЕЎ

Сэрцам тужу, слухаю і знемагаю: песня багемскага краю томіць душу. Чуецца мне голас дзіцячы на полі — ён не змаўкае ніколі, нават у сне. Дзе б ты ні меў потым прытулак на свеце — вечна ўспамінам звінецьме гэты напеў.

З кнігі «УВЯНЧАНЫ МАРАМІ» (1896)

I ЯК ДА ЦЯБЕ КАХАННЕ ПРЫЙШЛО...

(З цыкла «Кахаць»)

I як да цябе каханне прыйшло? Як замець пялёсткаў, як з цемры святло як боль малітоўны? Сказала: Адкрыла каханне ў нябёсах акно, і, крылы згарнуўшы, упала яно мне ў сэрца і закрасавала...

З кнігі «ЧАСАСЛОЎ» (1899, 1901, 1903)

«КНІГА ПАЛОМНІЦТВА» (1901)

***

...Я той, паслужлівы твой послух, хто на каленях гасіць свой парыў — дзіця тваіх стваральных спраў узнёслых і той, хто сам цябе сабой стварыў. Я — голас ціхае каморы, глухі да марнасці людской, ты — хваля ўспененая ў моры усеабдымнасці. Я — твой. Няма ж нічога. Зрэдку ледзь з вады ўздымаюцца атолы ды, як маўчанне, слабкі, кволы ўзлёт скрыпак, немыя анёлы і той, няўзрушлівы, як цвердзь, заступнік рэчы і жывёлы, што ўсім дае жыццё і смерць. Ці ж ты — Усё, а я — Часціна, што вечна скардзіцца павінна і выстаўляць свой горкі плач? Бадай што я — Усё, Прычына, а ты — Часціна, мой Слухач. Няўжо ўспрымаеш ты з-за мура яшчэ чыесьці галасы? Кіпенне буры? Я ж ёсць бура! — табе шумяць мае лясы. Ці голас песенькі самотны мяне даслухаць не дае — і песня ж — я, адзін, гаротны, паслухай споведзь-жаль яе. Я той, хто завідна ў адчаі заве цябе — адкрыцца мне, а прыйдзе ноч і затачае мяне ў маёй глухой турме, дзе я, адрынуты нябога, адзін у цемрадзі нары, дзе рэчы побыту людскога стаяць, нібы манастыры, што сталі мне замест астрога. Тут мне якраз патрэбен ты, двайнік пакут маіх святы, спагаднік болю і нядолі — як хлеб, патрэбен мне тады. Не бачыш, божа, ты ніколі, што ўсе паслушнікі твае, старцы, дзяўчаткі і малыя, калі ім волі не стае, не спяць, бяспраўныя, нямыя, як вязні ў камеры апошняй, то ходзяць тупа, то ляжаць, іх рукі бледныя дрыжаць, як ганчакі перад пагоняй,— так смерць жывою сілай б'е. А перад імі трупы, ямы, былое яваю ўстае, ды знакі веснік падае у чорнай мантыі ля брамы, хоць ноч яшчэ ўздыхае глуха, яшчэ не чуе золку вуха, яшчэ і певень не пяе. Ноч — дом вялікі. I дарма той вязень б’ецца, як сляпы: за мурам зноў-такі ж каморы, і сутарэнні, і скляпы, тупыя ходы, калідоры — а брамы ў свет нідзе няма. I кожная ж — такая ноч: жывуць у ёй, не зводзяць воч, цябе шукаючы, мой бог,— іх процьма. Старцоў ты чуеш тых, якія, у цемры торкаючы кіем, сыходзяць з лесвіц чорных залаў — яны відушчыя і ўпоцьмах?.. Ці чуеш горыч іхніх псалмаў? Павінен, мусіш чуць, як іх калені таўкуць бяздушнае каменне, бо плачуць жа, бо плачуць...