Читать «Воля на крыжы» онлайн - страница 32

Янка Купала (бярэ газету, чытае). «16 января 1931 года Президиум партколлегии ЦИК КП(б)Б постановил…»

Уваходзіць Уладзіслава Францаўна.

Уладзіслава Францаўна. Варэнне забылася падаць…

Янка Купала. «… исключить из партии как не изжившего антипролетарского мировоззрения антисоветских партий, как сознательно проводившего в течение всего периода пребывания в партии национал-демократическую установку в своей работе, являющегося фактически кулацким агентом в партии, как обманывавшего партию покаянными заявлениями…»

Ігнатоўскі. Можна падумаць, што тыя пакаянні я сам пісаў…

Янка Купала. «… прикрывая ими продолжение своей групповой антикоммунистической деятельности в рядах КП(б)Б, и как чуждого элемента, игравшего на руку нацдемовской контрреволюции».

Уладзіслава Францаўна. Ідыёты!!! Калі вы не апора, то на каго яны яшчэ абапруцца?!. Даруйце мне, што не змоўчала… (Выходзіць.)

Ігнатоўскі. Яны пазбавілі мяне ўсяго: навукі, працы, добрага імя, урэшце — партыі, якую я сам некалі ствараў.

Янка Купала. Ну, апошняя страта не такая і вялікая. Я, бачыце, і без партыі неяк мадзею. I выключаць мяне няма патрэбы. I вас другі раз не выключаць. А можа, настане некалі і такая часіна, што назад запросяць… (Доўгая, цяжкая паўза.) Думаю я, Усевалад Макаравіч, што аснова, якую стварылі лепшыя з нашага народа і да Саветаў і пры Саветах, ацалее, як бы ні шалелі вар’яты ад ультраінтэрнацыяналізму. Менавіта на гэтай аснове і паднімецца некалі светлая будыніна нашай навукі, культуры, гаспадаркі… і незалежнасці. Паміраючы, у гэта паверыў. I другі раз паміраць заўчасна перадумаў. Такі пратэст не самы высокі, як я лічу сёння…

Ігнатоўскі. Дай вам Бог, Іван Дамінікавіч… Але я хацеў бы ведаць, калі тая будыніна паднімецца. Самі ж бачыце, што яны наважыліся вынішчыць усіх дойлідаў. Гэта нават не Мамай, не Батый, не крыжакі — гэта горш і страшней. Адно мяне толькі і радуе: у нашых лепшых людзях апрычнікі ўбачылі небяспеку страціць многавяковую ўладу над тутэйшымі. А беларусізацыю і адраджэнне наша загубіла беларусафобская, чужая нам інтэлігенцыя і расейскія чыноўнікі, не без актыўнай падтрымкі аднадумцаў з іншых нацый, слаёў і класаў. Каму ж ахвота ўступаць месца вяршыцеляў нашага лёсу нашаму ж нацыянальнаму элементу? Перапалохаўся і маскоўскі цэнтр росту свядомасці гэтага самага беларускага нацыянальнага элемента. Вякамі смакталі пот і кроў народа, рабавалі калонію, а з беларусізацыяй і адраджэннем ім у перспектыве толькі і свяціла, што аблізнуцца. Хіба яны такое пацерпяць?.. Меў рацыю Крыніцкі, калі сцвярджаў на Пленуме ЦК у 26-м годзе, што антынацыянальныя, беларусафобскія элементы разглядаюць беларусізацыю, як гвалтоўнае навязванне беларускай культуры і нібыта тым самым пагарджаюць інтарэсамі іншых нацыянальнасцей. Знайшліся і «тэарэтыкі», што абгрунтавалі гэту зламысную дурноту. Нібыта беларускае адраджэнне, а тым самым і вылучэнне беларусаў ва ўсіх сферах жыцця, паслабляе самую дыктатуру сялянства (вядома ж беларускага).