Читать «Воля на крыжы» онлайн - страница 29

Янка Купала. Цяпер ужо і заключыліся і закрыліся, ойча… А жыццё згубіла мэту… Дараваць сабе не магу, што тае начы не вытрымаў болю і застагнаў. Ці ж такога сабачага жыцця чакалі нашы людзі і сам я ад вялікай рэвалюцыі?..

Ксёндз. Яшчэ лыжачку… а ў палітыку я не ўмешваюся. Царква аддзелена ад дзяржавы, а школа і навука ад царквы. А вы, шаноўны паэта, пра людзей, сябе і рэвалюцыю думаючы, на Бога забыліся.

Янка Купала. А чаму Бог ад людзей адвярнуўся?

Ксёндз. А то вам не ведама?.. I яшчэ адну лыжачку… Бог адступіўся… Бяда, хоць і не самая вялікая, прыйсці ў адчай. Гора чалавеку — адчай у Богу. Ён выключае магчымасць выпраўлення і таму ёсць грэх супраць Святога Духа. Адчай — вынік адчужэння людзей ад Бога.

Янка Купала. Ойча, вы замест таго каб прычасціць мяне перад смерцю, якой я і цяпер хачу, бо ў хуткім будучым яе не пазбегну, адчытваеце мяне, як дзіця неразумнае. Зразумейце, шаноўны, — я разбіты, скрышаны, амаль мёртвы. I не псавалі б вы лепш гэтай кашкі…

Ксёндз (ставіць слоік на тумбачку). У часы старазапаветныя цар ізраільцян Саул, разбіты філістымлянамі, у адчаі парашыў сябе мячом. З прычыны чаго апостал запісаў: «Так памёр Саул за сваё беззаконне, якое ён зрабіў перад Госпадам, за тое, што парушыў слова Гасподняе…» Святы ж Іаан Златавуст казаў, што «адчай зводзіць у самую апраметную, тады як моц духу вяртае адтуль».

Янка Купала. Ці ж я не ведаю пра тое, добры мой чалавек.

Ксёндз. Добры чалавек… Я яшчэ і пастар ваш духоўны, грэшны сын мой, Іване.

Янка Купала. Хіба ж я пярэчу, але і вы ўлічыце, што і ў мяне была свая паства. I прыход мой не малы. I колькі было ў мяне моцы, я зваў сваю паству да святла на роднай зямлі!

Ксёндз. Спаўна і вам будзе!..

Янка Купала (спрабуе падняцца хоць на локаць). За што?! За тое, што паству маю гоняць сёння як быдла на бойню, катуюць у жывадзёрнях, прымушаюць дзяцей даносіць на бацькоў, ілжыва сведчаць на сяброў і суседзяў, а я нічым дапамагчы не магу. I перайначыць нічога не здолею!.. А я ж некалі цэламу народу сказаў: няхай жа ў вас будзе хоць Янка Купала… А што зрабіў?! Чым дапамог?! Дзе лёг упоперак дарогі смерці і пакут людскіх?!

Ксёндз. Ляжыце спакойна, Іван Дамінікавіч, а то я доктару абяцаў не хваляваць вас вельмі… А што тычыцца народа, то не магу не пагадзіцца — так, ён у бядзе і скрусе, але ж не ў адчаі, даруйце, самагубства. I наогул, мой вы даражэнькі, народ не бывае ў адчаі. I ў тым яго паратунак. Народ нельга закатаваць ці забіць, калі ён народ! Калі яму не здраджваюць павадыры! А вы, шаноўны паэта, ледзьве не здрадзілі. Вялі, вялі сляпых, а потым наважыліся і сябе асляпіць…

Янка Купала. Не стрываў прыніжэння, абразы і паклёпаў перад народам, які мне паверыў.

Ксёндз. А можа, перапалохаліся, каб народ не закрычаў і ў ваш бок: распні яго! распні! Крычаць жа іншым… ды яшчэ як гучна.

Янка Купала. Даруйце, ойча, толькі я ведаю мой народ і сваю адказнасць перад ім…

Ксёндз (цытуе). «Я адплаціў народу, чым моц мая магла: зваў з путаў на свабоду, зваў з цемры да святла…» Гардота, гардота авалодала вамі, раб Божы…