Читать «Воля на крыжы» онлайн - страница 28

В связи с этим прошу ускорить присылку окончательной редакции информационного сообщения по делу «Саюза вызвалення Беларусі». Работу среди интеллигенции надо разворачивать вовсю и, конечно, молчание нашей прессы связывает нам руки.

С тов. приветом — Гей».

Спасибо, Маня, ты свободна.

Стэнаграфістка выходзіць.

(Да Рапапорта.) Кроме этого мы опубликуем в «Зьвяздзе» отречение и искренние раскаяния народного поэта в содеянном против советской власти, партии и трудового народа. (Пад таварыша Сталіна.) И товарищ Сталин хотел бы знать, как вам это нравится, товарищ Раппопорт?..

Святло нечакана гасне.

VIII

Бальнічная палата. На ложку пад кропельніцай Янка Купала. Каля ложка тумбачка і зэдлік. Каля дзвярэй на такім жа зэдліку дрэмле Кузняцоў. Дзверы адкрывае Ксёндз.

Кузняцоў. Ты куда?!

Ксёндз. Да хворага…

Кузняцоў. Не положено!

Ксёндз. На споведзь…

Кузняцоў. Не положено.

Ксёндз. А вось гэта ўжо не вам вырашаць. (Робіць крок праз парог.)

Кузняцоў. Убирайся, опиум, покуда цел!

Янка Купала (ачнуўшыся, вельмі ціха). Пакіньце нас адных, служывы…

Кузняцоў. Не имею права. При исполнении я.

Ксёндз. Не забывай, грэшны, што ты стаіш перад чалавекам, які зусім нядаўна вярнуўся з таго свету.

Кузняцоў. Ну и что?!

Ксёндз падыходзіць да Купалы і садзіцца на зэдлік. Кузняцоў падыходзіць да Ксяндза, бярэ яго за грудкі і паднімае з зэдліка.

Ты, черная гнида!..

Янка Купала (трымаючы нажніцы на трубачцы ад кропельніцы). Калі вы зараз жа не адпусціце чалавека ці, не дай вам Бог, заарыштуеце яго, я перарэжу гэту трубачку, пасля чаго мы зможам сустрэцца з вамі толькі ў апраметнай… Вас жа за мяне, памерлага…

Кузняцоў (перапалохана адпускае Ксяндза). Ну, ты, это, не дури! Мне только и не хватало из-за тебя под трибунал…

Ксёндз. Тады выйдзі і папільнуй каля дзвярэй, каб ніхто не перашкодзіў.

Кузняцоў (падумаўшы). Я выйду, но, чур, не помирать!

Ксёндз. Аб здароўі я паклапачуся…

Кузняцоў выходзіць. Ксёндз забірае нажніцы, кладзе іх на тумбачку, тройчы цалуе хворага, хрысціць яго.

Добрага вам дня, Іван Дамінікавіч…

Янка Купала. Мінуліся мае добрыя дні, ойча. Мінуліся. Памерці во хацеў, ды не здолеў. Можа, таму, што без споведзі, без саборавання.

Ксёндз. Грахі адпускаць я вам пасля буду. А найперш пакармлю. Маці ваша, Бянігна Іванаўна, дужа прасіла. Журу прыгатавала. Нікога ж гіцлі не пушчаюць. (Дастае з вузялка слоік і лыжачку.) Ну…

Янка Купала. Адкрый жаба рот — поп кашы дасць…

Ксёндз. Ксёндз, васпане… Ксёндз будзе казаць казанне, а грэшны будзе слухаць і хоць крышачку есці. Маці дужа прасіла…

Янка Купала. А ці варта?..

Ксёндз. Думаю, варта… Самі бачыце. Іван Дамінікавіч, што нарабілі, пераступіўшы запавет Божы — не забі…

Янка Купала (з цяжкасцю адолеўшы першую лыжку). Я ж сам сябе, а не іншага каго…

Ксёндз. А Гасподзь наш Ісус Хрыстос вучыць: «Вы чулі — сказана: хто заб’е — падлягае суду». Яшчэ адну лыжачку, даражэнькі…

Янка Купала (адолеўшы другую лыжку). Якраз цяпер іх суд мяне і дастане — а вы не даеце мне памерці…

Ксёндз. I не дадзім. Цяпер ужо не дадзім… А безнадзейнасць ёсць адчай. (Падае чарговую лыжку журу.) Няўжо, грэшны, заключыліся для вас усе зыходы, закрыліся ўсе шляхі, што так вось?..