Читать «Беларуская палітычная сыстэма і прэзыдэнцкія выбары 2001 г.» онлайн - страница 100

ВЫСНОВЫ

Пасьля рэфэрэндуму магчымасьці выкарыстаньня палітычных мэтадаў узьдзеяньня на беларускага прэзыдэнта былі страчаныя. Перамовіны з удзелам міжнародных арганізацыяў не паспрыялі роспуску Палаты прадстаўнікоў, правядзеньню дэмакратычных выбараў у прадстаўнічыя органы ўлады ці скліканьню Канстытуцыйнага сходу. Гэта замацавала раскол у грамадстве, але апазыцыя пазьбегла іміджу памагатага лукашэнкаўскага рэжыму. У выніку ў краіне замацаваліся дзьве паралельныя сыстэмы ўлады.

З каляпсам партыйнай сыстэмы ў беларускім грамадзтве склаўся новы прынцып палітычнай палярызацыі. Ідэнтыфікацыя палітычных сілаў стала вызначацца ня столькі па восі «правыя — левыя», колькі па прынцыпе ляяльнасьці да ўлады А. Лукашэнкі: «за ці супраць». На фоне супрацьстаяньня ўлады і апазыцыі ідэалягічныя адрозьненьні паміж асобнымі партыямі аказаліся неістотнымі ў параўнаньні з пытаньнем аб падтрымцы рэжыму. Паводле некаторых ацэнак, беларуская партыйная сыстэма набыла выгляд двухпартыйнай[г]. У апазыцыі апынуліся прадстаўнікі ўсіх ідэалягічных кірункаў ад кансэрватараў-нацыяналістаў да камуністаў, а партыя ўлады пасьлядоўна ўнікала якой-небудзь выразнай ідэалёгіі. Посьпехі апазыцыі ў барацьбе з уладай А. Лукашэнкі зьвяліся да падтрымкі з боку міжнароднай супольнасьці, якая ня мае эфэктыўных вагароў уплыву на сытуацыю ўнутры краіны.

Адмова апазыцыйных сілаў інтэгравацца ў створаную нелегітымным прэзыдэнтам структуру ўлады пакінула магчымасьць для вяртаньня Беларусі ў стан канстытуцыйнай законнасьці. Улада і апазыцыя, знаходзячыся ў стане канфрантацыі, сталі апраўданьнем адна адной.

Альтэрнатыўныя прэзыдэнцкія выбары траўня 1999 году

У жніўні 1998 году стала вядома, што пры падрыхтоўцы праекту дзяржаўнага бюджэту Беларусі на 1999 год ня будуць прадугледжаныя выдаткі на правядзеньне ў 1999 годзе прэзыдэнцкіх выбараў. Былі страчаныя апошнія надзеі на перагляд уладай сваёй пазыцыі што да вынікаў апошняга рэфэрэндуму, згодна зь якімі прэзыдэнцкія паўнамоцтвы Аляксандра Лукашэнкі былі працягнуты да 2001 году. Дэмакратычнымі ж сіламі правядзеньне прэзыдэнцкіх выбараў разглядалася як падзея выключнага палітычнага значэньня. Таму пры канцы 1998 году ВС 13 скліканьня стварыў рабочую групу для падрыхтоўкі пастановы што да правядзеньня ў 1999 годзе прэзыдэнцкіх выбараў. У яе ўвайшлі старшыня ВС Сямён Шарэцкі, кіраўнікі апазыцыйных палітычных партыяў, якія мелі сваіх прадстаўнікоў у парлямэнце, а таксама былы старшыня ЦВК Віктар Ганчар.

На гэтую ініцыятыву ўлада адрэагавала ўжо 7 студзеня 1999 году: Генэральны пракурор Беларусі Алег Бажэлка заявіў пра магчымасьць узбуджэньня крымінальнай справы супраць удзельнікаў рабочай групы. Гэты момант задаў непажаданы для дэмакратычнай апазыцыі кантэкст выбараў: улада ня лічыць легітымным ВС і не прызнае яго права на прызначэньне прэзыдэнцкіх выбараў, але адначасна ініцыятары правядзеньня выбараў, апазыцыйны ВС і створаныя ім органы, згодна з сваёй наперад вызначанай лініяй, зьвяртаюцца да афіцыйных органаў улады, быццам прызнаючы іх легітымны статус.