Читать «Сапраўдная апалогiя Сакрата (на белорусском языке)» онлайн - страница 10

13. Вы мне скажаце: "А як наконт Алкiвiяда? Хiба Алкiвiяд не твой вучань?" Ну, хто гэта здолеў бы ўтрымацца, каб не мець яго за свайго вучня! Зграбны хлопчык, багаты, жвавы, з самай лепшай сям'i, трошкi апантаны i капрызны, няўрымслiвы - найразумнейшае дзiця Афiнаў! О, ён куды мацнейшы за мяне!

Перад iм я практыкаваўся ў тым, каб перамагаць спакусы i страсцi сваёй душою, не бянтэжыцца перад багаццем, прыгажосцю i маладосцю. Такiм чынам гэта я быў яго вучнем, а не ён маiм. Дайшло да таго, што я пачаў верыць, а потым i прапаведаваць, што духоўная любоў - а значыць, не фiзiчная - ачышчае душу i нараджае iдэi. Таму менавiта я крычаў, што трэба пазачыняць харчэўнi i храмы Афрадыты. Ах! Тады б раз'юшылiся грамадскiя скарбнiкi i святары, бо iх прыбыткi сталi б меншымi. I мяне абвiнавацiлi ў тым, што я нiбыта iмкнуся разбурыць грэчаскую сям'ю.

14. Што? Я быў небяспечны для Рэспублiкi? Небяспечны я, а вы Рэспублiка... Але небяспечных, грамадзяне афiняне, не судзяць. Альбо iм па-рабску пакланяюцца, альбо iх подла забiваюць. А тых, хто калi-небудзь можа стаць небяспечным - бо iх шкадуе народ, - вы прадбачлiва выганяеце з горада. Калi б я быў небяспечны, вы б нанялi пару наркотаў, каб яны мяне зарэзалi; вы б падкупiлi кухараў, каб яны падкiнулi сулемы мне ў страву, у вiно альбо ў каву. Небяспечнага не судзяць, i ён не апраўдваецца... Ён сам судзiць i забiвае. Бо ў яго - улада. I толькi калi ён яе страцiць, толькi тады вы можаце судзiць яго - калi адважыцеся... цi калi яго зловiце!

15. Небяспечныя былi: Пiсiстрат i яго дзецi, Алкiвiяд, трыццаць тыранаў. Быў бы й Кiлон, каб яму пашчасцiла захапiць уладу, цi Арыстыд - каб ён быў менш справядлiвы i больш падступны. Вось такiя вас абкрадваюць, вас забiваюць, вас высылаюць i называюць "здраднiкамi". А вы - нi слова! I калi б я, замест каб мянцiць языком на базары, перабiў вас тысяч сорак ды пасадзiў у афiнскiх прыгарадах ворагаў - каб яны хапалi вашую гавяду, высякалi алiвы, нiшчылi вiнаграднiкi, выпальвалi вашыя палеткi, а вы здыхалi з голаду i халеры, зачынiўшыся ў крэпасцi... калi б я адправiў у выгнанне некалькi тысяч самых заможных з вас, каб забраць сабе вашае дабро; калi б я, адчынiўшы патаемна браму, пусцiў у горад пелапанесцаў, персаў цi яшчэ якiх-небудзь мярзотнiкаў, каб яны пасадзiлi мяне вам на карак у якасцi збавiцеля, - хто б тады наважыўся шчувоўкнуць, а тым больш судзiць мяне? Усе авантурысты пазбягалiся б да мяне i сталi б маiмi падхалiмамi. А "добрыя патрыёты" бiлiся б галавою аб сцяну з тае прычыны, што не паспелi зрабiць чаго-небудзь яшчэ горшага i яшчэ больш разбагацець.

16. Не, не Сакрата вы спалохалiся. Вы хацелi запалохаць iншых, што вы памраце. Рэспублiка ваша кепска стаiць на нагах. Доўгiя сцены памiж Афiнамi i Перэем ляжаць у руiнах. Плачце па iх! Караблёў у вас няма. Саюзнiкаў, што плацiлi данiну вам на пракорм, у вас цяпер таксама няма. Насуперак усiм вашым забойствам, высылкам у выгнанне сярод вас хаваецца шмат такiх, што смуткуюць па залатым веку тыранii: цяпер яны губляюць усё, што набылi тады, дый вы намагаецеся набыць тое, што страцiлi тады. А той, хто варочае ўсiм, баiцца змен; скiнутыя ж прагнуць iх i ўсяляк iх рыхтуюць. А зацiснуты вамi з двух бакоў народ мусiць расплачвацца за вашыя грахi i аднолькава пакутаваць як ад законнага парадку, так i ад беззаконня - i пры тыранii, i пры рэспублiканскай свабодзе. А каб народ нiчога не разумеў i не пярэчыў вам, вы яго падманваеце i палохаеце. Ёсць народы, што жывуць у лясах, не маюць пiсаных законаў, ядуць свае вошы - i ўсё ж любяць сваю свабоду. То дзiкiя народы. Мы жывём у найлепшай краiне свету, у нас самыя мудрыя законы, мы не ямо сваiх вошай - i любiм махляроў, што нас жаруць.