Читать «У сьвятле гістарычных фактаў» онлайн - страница 3

Як жа адгукнулася на гэта савецкая крытыка? У адмыслова прысьвечаным гэтаму пытаньню артыкуле І.Б.Грэкаву найперш нагадалі, што ён «скатывается на позиции белорусских буржуазных националистов». Далей сьцьвярджалася:

«Наличие в составе Великого княжества Литовского русских земель и завоевательная политика литовских феодалов на востоке не дают основания ставить знак равенства между княжествами Московским и Литовским, определять их как два равнозначных центра объединения русских земель и соответственно ставить вопрос о «двух путях сложения русской феодальной государственности» в Восточной Европе в ХІV-ХV вв., как это получается у И.Б.Грекова...

В одном случае мы имеем дело с действительным центром объединения русских земель и тесно связанным с этим процессом образования Российского централизованного государства. В другом - также с центром, но с центром экспансии, завоевания и порабощения русских, украинских и белорусских земель»[6].

Адначасна савецкая крытыка не забылася адзначыць, што «вонкавая палітыка Маскоўскай дзяржавы ў канцы ХVІ - пачатку ХVІІ ст. (і тым больш у ХІV-ХVІ стагодзьдзях) не была агрэсіяй, а была змаганьнем за зварот земляў, што былі страчаныя ў эпоху паслабленьня Русі пад мангольскім гнётам».

Калі маладыя гісторыкі ў БССР пачалі паказваць на супярэчнасьць гэтае афіцыйнае канцэпцыі гісторыі Беларусі гістарычным фактам, дык і тут з даручэньня кампартыі ўзялі голас «аспіранты» БДУ В.Люкевіч і Я.Трашчонак. Пераказаўшы трафарэтным спосабам гэтую канцэпцыю, яны адначасна згусьцілі свой аўтэрытэтны голас:

«Измышления о том, что Великое княжество Литовское было белорусским государством, что в этом государстве народ благоденствовал, что уния была специфически белорусской религией, не оригинальны и не новы. Полная научная несостоятельность и сомнительный политический смысл их давно разоблачены советскими историками. Поэтому появление на страницах «Полымя» этих ложных утверждений не может не вызвать удивления»[7].

Як ведама, годны адказ Люкевічу й Трашчонку, а таксама тым, хто стаяў за іхнай сьпіной, даў Мікола Аляксютовіч (памёр без пары ў красавіку 1967 г.). У сваім артыкуле «А дзе ж ісьціна аб'ектыўная?» ён найперш назваў гэтую маскоўска-партыйную канцэпцыю гісторыі Беларусі сьведамым палітычным махлярствам і простым абкраданьнем гісторыі беларускага народу. Адначасова, спасылаючыся на гістарычныя факты, ён высьмеяў бубненьне пра тое, быццам бы БССР - першая ў гісторыі беларуская дзяржава. Беларуская дзяржава, як пісаў Аляксютовіч, вымоўна выступае яшчэ ў гісторыі Полацкага княства, а затым і ў гісторыі Вялікага Княства Літоўскага. Каб прыйсьці да гэтае высновы, трэба нарэшце разьвітацца з закасьцянелымі канцэпцыямі й догмамі ды заняцца аб'ектыўным вывучэньнем гісторыі Беларусі. Аляксютовіч высьмеяў таксама й практыку «раўнаньня» на расейскіх цароў ды праваслаўе, намаганьне бачыць у Расеі гэтак званую «вызвольніцу» ад «нацыянальнага» й «сацыяльнага» прыгнечаньня[8].