Читать «Талісман» онлайн - страница 3

Адсюль і розніца ў падыходах да ўзнікнення Беларускай дзяржавы. Ці мы яе створым самі і так як хочам, адпаведна нашым уласным ідэалам, ці атрымаем яе з нейчых рук гатовую і такую, з такою доляй свабоды і незалежнасці, наколькі хопіць спагады і шчодрасці панам-дабрадзеям. Ідэя БНР не была навязана зверху або інспірыравана аднекуль збоку, з пазамежжа. Яна была прадыктавана самім ходам народнага жыцця-быцця як гістарычная непазбежнасць. I яна вынікл а, яна паўстала, яна, калі хочаце, выбухнула з той магмы гневу і крыўды, якая з цягам стагодцзяў збіралася і кіпела і бурна клекатала ў неабсяжнай і бяздоннай душы народнай. Яна, гэтая ідэя, адбылася, здзейснілася як неадменны гістарычны факт. Таму адмаўляць яе або перакрэсліваць яе значэнне — проста неразумна, відочная недарэчнасць. Так, ідэя БНР рэалізавалася ў прасторы гістарычнага часу не поўнасцю, у тых варунках яна і не магла рэалізавацца ва ўсёй сваёй велічнай задуме. I аднак жа значэнне яе ў жыццёвым лёсе беларускага народа — велізарнейшае і непераходнае, урокі яе і сягоння, я сказаў бы — асабліва сягоння, і жыватворныя і дарагія. Дарагія і ў самым простым сэнсе слова — яны надта дорага каштавалі нашаму народу, яны аплочаны пакутамі і жыццём тысяч і тысяч лепшых грамадзян Айчыны. Пры гэтым хацеў бы падкрэсліць наступнае. Калі людзі за ідэю ідуць на вялікія пакуты, на катаргу, у канцлагер і на расстрэл, на смерць — дык мусіць жа гэта ідэя нечага варта! I калі гэту ідэю так стараліся, а яШчэ і сёння стараюцца задушыць — значыць, яе баяцца, значыць, яна для' 'ворагаў беларушчыны'' страшная! I калі гэту ідэю столькі кляймілі, абражалі, заганялі ў падполле — а сэрцы людскія цягнуцца да яе ўсё больш і больш, і пры гэтым усё болын распростваюцца і дужэюць і акрыляюцца, — значыць, яна і добрая, і справядлівая, і несмяротная. А ўкладваецца ўсяго ў два звычайныя словы: жыве Беларусь!

Ніл Гілевіч

ТАЛІСМАН

Новая кніга паэзіі

Лістапад 1993 — травень 1994

ТАЛІСМАН