Читать «Бiльярд а палове дзесятай» онлайн - страница 20

— Вы абразiлi гэтага пана, Кульгамэ.

— Я ненаўмысна, пан дырэктар, i, калi казаць шчыра, то не было абразы. Я мог бы назваць вам сотнi людзей, якiя б палiчылi гонарам для сябе, каб я звяртаўся да iх на «ты».

Мяжа нахабнасцi. Немагчыма ў гэта паверыць!

— У мяне неяк гэта проста вылецела, пан доктар Нэтлiнгер. Я стары чалавек i жыву як бы пад аховай параграфа 51.

— Гэты пан жадае сатысфакцыi…

— …I як мага хутчэйшай. Прабачце мне, але я не лiчу за гонар, калi парцье ў гатэлi называе мяне на «ты».

— Папрасiце ў пана прабачэння.

— Прашу ў пана прабачэння.

— Hе такiм тонам.

— А якiм? Я прашу ў пана прабачэння, я прашу ў пана прабачэння, я прашу ў пана прабачэння. Вось тры тоны, якiмi я валодаю, i няхай пан доктар Нэтлiнгер выбярэ сабе такi, якi яму падыходзiць. Вы бачыце, я зусiм не хачу нiкога зняважыць. Магу ўкленчыць тут на дыване, бiць сябе кулакамi ў грудзi, я, стары чалавек, якi, мiж iншым, таксама чакае, што ў яго папросяць прабачэння. Спроба падкупiць мяне, пан дырэктар. На карту быў пастаўлены гонар нашага рэнамаванага гатэля. Прафесiйную тайну за няшчасныя трыццаць марак? Я ўспрымаю гэта як абразу майго асабiстага гонару i гонару гэтай установы, у якой я служу ўжо больш за пяцьдзесят год, а калi дакладней пяцьдзесят шэсць год.

— Я прашу Вас скончыць гэтую прыкрую i смешную сцэну.

— Калi ласка, праводзьце гэтага пана ў бiльярдавы пакой, Кульгамэ.

— Hе.

— Вы правядзеце яго ў бiльярдавы пакой.

— Hе.

— Мне было б непрыемна, Кульгамэ, калi б такi даўнi службовы стасунак, што звязвае Вас з гэтым гатэлем, быў спынены з прычыны Вашае адмовы выконваць звычайны загад.

— У гэтым гатэлi, пане дырэктар, нiколi яшчэ не iшлi насуперак жаданню госця, калi ён хацеў, каб яго нiхто не турбаваў. Вядома, за выключэннем тых выпадкаў, калi ўмешвалiся найвышэйшыя сiлы. Гестапа. Тады мы нiчога зрабiць не маглi.

— Прашу лiчыць гэты выпадак умяшаннем найвышэйшых сiл.

— Хiба Вы з гестапа?

— На гэткiя пытаннi не адказваю.

— Прашу зараз адвесцi пана ў бiльярдавы пакой, Кульгамэ.

— Цi Вы, пане дырэктар, першы хочаце заплямiць наш штандар гарантаванай таямнiцы?

— Тады, пане доктар, я сам праводжу Вас у бiльярдавы пакой.

— Толькi цераз мой труп, пан дырэктар.

Трэба быць такiм прадажным, такiм старым, як я, каб ведаць, што iснуюць рэчы, якiх купiць немажлiва; грэх перастае быць грахом, калi больш няма дабрадзейства; а што такое дабрадзейства — няможна ўведаць, калi ты не ведаеш, што ёсць нават вулiчныя жанчыны, якiя адмаўляюць пэўным клiентам. Але я павiнен быў ведаць, што ты ёсць свiння. Колькi тыдняў у маiм пакоi наверсе я вучыў цябе, як незаўважна браць "на чай": купюры i манеты; гэта трэба ўмець: непрыкметна браць грошы, бо грашы "на чай" — гэта душа нашай прафесii. Я займаўся з табою, i гэта была дурная праца — каб цябе навучыць сяму-таму, але ты захацеў надурыць мяне пры гэтым: пераконваў мяне, што ў нас былi для трэнiровак тры аднамаркавыя манеты, але ж iх было чатыры; на адну ты хацеў мяне ашукаць. Ты заўсёды быў такая вось свiння, ты нiколi не ведаў, што iснуюць рэчы накшталт: "Гэтак не робiцца"; i цяпер ты робiш нешта такое, што не робiцца. Мiж тым ты навучыўся браць "на чай", i, напэўна, не раз то былi трыццаць срэбранiкаў.