Читать «Бiльярд а палове дзесятай» онлайн

Генрих Бёлль

Бiльярд а палове дзесятай

1

Тае ранiцы Фэмель першы раз быў з ёй няветлiвы, амаль што грубы. Ён пазванiў ёй каля паловы дванаццатай, i ўжо сам голас яго абяцаў нешта нядобрае; гэты тон быў ёй нязвыклы i рабiў моцнае ўражанне якраз таму, што словы былi такiя самыя карэктныя, як i раней; у голасе Фэмеля ўся ветлiвасць была зведзена да сухой формулы — быццам ён прапаноўваў ёй не ваду, а Н₂О.

— Калi ласка, — сказаў ён, — пашукайце, там у Вас у шуфлядзе ляжыць чырвоная картка — тая, што я Вам даваў чатыры гады назад.

Яна выцягнула праваю рукой тую шуфляду, адсунула ўбок плiтку шакаладу, ваўняную анучку, бутэлечку з вадкасцю для чысткi металу i ўзяла ў рукi чырвоную картку.

— Калi ласка, прачытайце, што там напiсана.

I яна прачытала дрыготкiм голасам: "Гэты нумар дазваляецца паведамiць маёй мацi, бацьку, дачцэ, сыну i пану Шрэле. Болей нiкому".

— Калi ласка, паўтарыце апошнiя два словы. Яна паўтарыла: "Болей нiкому".

— Дарэчы, адкуль Вам было вядома, што гэта нумар тэлефона гатэля "Прынц Генрых"?

Яна не адказвала.

— Звяртаю Вашую ўвагу на тое, што Вы павiнны выконваць мае ўказаннi, нават калi я даваў iх чатыры гады назад.

Яна не адказвала.

— Проста няведама што…

"Хiба ён гэтым разам забыў дадаць сваё "калi ласка"?"

Ёй пачулася, быццам недзе далёка нехта гаворыць, потым да вушэй даляцеў голас, якi клiкаў: "Таксi! Таксi!"; потым — кароткiя гудкi. Яна паклала трубку, пасунула чырвоную картку на сярэдзiну стала, адчуваючы нiбы нейкую палёгку. Тая няветлiвасць, з якою яна сутыкнулася ўпершыню за апошнiя чатыры гады, падалася ёй мала што не пяшчотаю.

Калi яе што-небудзь выбiвала з раўнавагi або моцна надакучваў дакладна распiсаны парадак працы, яна выходзiла за дзверы, каб пашараваць масянжовую шыльдачку: "Д-р Роберт Фэмель. Бюро статычных разлiкаў. Працуе да абеду". Паравозны дым, вiльготны смог аўтамабiльных газаў, вулiчны пыл — усё гэта штодня давала ёй падставу даставаць са стала ваўняную анучку i металамыйны сродак; i яна любiла расцягваць гэтую працу на пятнаццаць — дваццаць хвiлiн, a то i на паўгадзiны. Праз запыленыя шыбы дома на другiм баку — Модэстгасэ, 8 — яна бачыла вялiкiя i шумныя друкарскiя машыны, якiя нястомна друкавалi на белай паперы дакументы для будоўляў; яна адчувала роўны ляскат, i часам ёй здавалася, што яна — на борце карабля, якi плыве ў моры альбо яшчэ толькi збiраецца адплысцi. Грузавiкi, практыканты, манашкi; вулiчны pyx; y скрынях крамаў гароднiны — апельсiны, памiдоры, капуста. А побач, перад Грэцавай лаўкай, якраз падвешваюць вялiзнага дзiка; цёмная кроў яго кропля за кропляй сцякала на асфальт. Ёй былi даспадобы гоман i бруд гэтай вулiцы. Нязгода i ўпартасць заварушылiся ў яе свядомасцi, яна падумала пра магчымасць звальнення… пайсцi працаваць у якой-небудзь бруднаватай крамцы, дзе ўваход з двара, дзе прадаюць электракабель, прыправы да супоў або цыбулю, дзе неахайныя гаспадары з абвiслымi шлейкамi i з галовамi, запоўненымi штораз новымi турботамi, маюць схiльнасць да заляцанняў, ад якiх, прынамсi, можна адбiвацца; дзе трэба змагацца за гадзiну ў прыёмнай зубнога ўрача; дзе збiраюцца грошы на заручыны каляжанкi, на адпяванне нябожчыка ў сваёй кватэры або на кнiжку пра каханне; дзе брудныя жарты калегаў нагадваюць табе пра тваю цноту. Жыццё. Абы не гэты бездакорны парадак, не гэты шэф, бездакорна апрануты i бездакорна ветлiвы, — з якiм пачуваеш сябе несамавiта; яна нюхам ветрыла за гэтай ветлiвасцю пагарду, якую ён даваў адчуць кожнаму, з кiм меў дачыненне. Але ж з кiм, апроч яе, ён увогуле мог мець дачыненне? Колькi яна памятала, ён нiколi нi з кiм не размаўляў, акрамя як са сваiм бацькам, сынам i дачкой. Яна нi разу не бачыла яго мацi, што дажывала свой век недзе ў санаторыi для псiхiчнахворых; ну а той пан Шрэла, пра якога таксама згадвалася на чырвонай картцы, нiколi пра Фэмеля не пытаўся. Шэф не прызначаў прыёмных гадзiн, а клiентаў, якiя хацелi гаварыць з iм па тэлефоне, яна мусiла прасiць звяртацца да яго ў пiсьмовай форме.