Читать «Поўны збор твораў у чатырнаццаці тамах. Том 8» онлайн - страница 327

Далажыў начальству. Тапельца адвезьлі ў горад, у шпіталь на ўскрыцьце. Мяне пачалі цягаць па начальстве: чаму дазволіў купацца?

Празь дзён тры камандзір батарэі адправіў з фурманкай на пахаваньне. Змайстравалі труну, усё зрабілі, як мае быць. Выкапалі магілу на гарадзкіх могілках. Пахавалі. Памкамузводу асабліва перажываў — то быў ягоны зямляк. Пасьля паховінаў кажа: давайце памянем бедалагу, у мяне во трохі грошай ёсьць. Зьбегаў ён у закусачную, купіў дзьве бутэлькі «Горнага дубняку», нейкую закусь. Селі мы на старых могілках пад акацыямі і выпілі той напой. Пасядзелі. Вяртацца ў наш лягер было ранавата, некаторыя расьцягнуліся ў засені, падрамалі. Калі сонца апусьцілася, я падаў каманду «Пад’ём». Усталі, пачалі строіцца. Аднаго няма.

Шукалі, крычалі, бегалі па вуліцы, пыталіся прахожых — ніхто нікога ня бачыў. Зьнік чалавек.

Праклінаючы ўсё на сьвеце, павёў строй у полк.

Не хапіла духу далажыць камбату, што прапаў салдат. Думаў: далажу заўтра, усё роўна вечар, вячэра і адбой. Аж уначы выклікае камандзір палку. Мяне і камбата. Прыйшлі да яго ў палатку. Палкоўнік сьвірэпы, як тыгр. Камбат не разумее, у чым справа. А я разумею, але маўчу. Толькі думаю: адкуль яму ўначы стала вядома пра маю бяду? Наіўны я быў яшчэ хлопец. Толькі споўнілася 22 гады.

З тае палкоўнікавай палаткі адправіўся на гарнізонную гаўптвахту.

Першую за маю нядоўгую службу.

А салдат назаўтра прыйшоў на абед.

Аказваецца, так добра заснуў, што праспаў амаль суткі. Казаў, спаў бы і болей, ды захацеў есьці.

Мне ж усё роўна трэба было адбыць пяць сутак.

Парадкі на гаўптвахце былі жорсткія, зусім турэмныя. Арыштаваныя жылі напаўгалодныя, у цесных камэрах. Трэба было яшчэ выконваць рэжым. У 5 гадзінаў быў пад’ём, канваіры забіралі тапчаны — каб ня спалі. А каб не ляжалі на бэтоннай падлозе, налівалі на яе 2–3 вядры вады. Добра, аднак, што не было сумна. У камэрах сядзела па пяць-шэсьць афіцэраў, якія ўвесь час «травілі», размаўлялі. І ня толькі размаўлялі. З волі знаходзілі спосаб перадаць бутэльку, і тады тайком выпівалі. Але начальнік гаўптвахты быў чысты зьвер — здавалася, ён усё жыцьцё ненавідзеў афіцэраў і помсьціў ім за штосьці.

Вярнуўшыся з гаўптвахты, я падаў чарговы рапарт на дэмабілізацыю.

Самае горкае становішча ў вайсковай службе — апынуцца ў адзіноце, страціць сувязь зь сябрамі, быць вырваным са звыклага сяброўскага асяродзьдзя. Шчасьлівыя тыя людзі, што праваявалі ўсе гады вайны ў адной часьці, не апыналіся, як я, кожны раз у якасьці новенькага, чужога. І ўжо шчасьцем было спаткаць на вайсковых дарогах старога сябра. Выпадкам у Нікалаеве я сустрэў Вальку Бахцігозіна, аказваецца, ён служыў у артпалку гэтай жа дывізіі. І ўсё быў малодшым лейтэнантам. Не шанцавала Вальку на службе. Мабыць, як і мне таксама.

Увосень я захварэў на дызэнтэрыю і трапіў у шпіталь. Хвароба гэта, як вядома, ня надта цяжкая, але даволі дакучлівая, трэба выконваць дыету, прыймаць нейкія лекі. Сьпярша было нават прыемна — адпачыць ад прыгнёту службы, заняткаў, пастраеньняў, парадаў. Нават ад арганізаваных паводле плянаў нампалітаў выхадных дзён. Ад выводак конскага саставу, якія выматвалі сілы ў салдатаў і афіцэраў. Але шпітальнае жыцьцё хутка і надакучвала — найперш адсутнасьцю волі. Так хацелася проста выйсьці за агароджу, на гарадзкія вуліцы. А нельга ў шпітальным халаце, тапках.