Читать «Олівер Твіст» онлайн - страница 275

Ноч з суботы на нядзелю. Яму засталася яшчэ толькі адна ноч. Калі гэтая думка прыйшла яму ў галаву, настаў новы дзень — нядзеля.

Толькі пад вечар гэтага апошняга жахлівага дня гнятлівае ўсведамленне яго безнадзейнага, роспачнага становішча цалкам завалодала ягонай грэшнай душой — не таму, што ён меў нейкую надзею на памілаванне, а таму, што ён ніколі не быў у стане дапусціць, што смерць так блізка. Ён мала гаварыў з тымі двума, што наглядалі за ім, мяняючы адзін другога; са свайго боку, і яны не рабілі спробаў прыцягнуць яго ўвагу. Ён сядзеў у нейкім трансе. Іншым разам ён усхопліваўся і з раскрытым ротам бегаў у гарачцы ўзад і ўперад у такім прыпадку страху і злосці, што нават яны, звыклыя да такіх рэчаў, адхіналіся ад яго з жахам. Нарэшце ён стаў такім страшным, яго так замучыла ягонае хворае сумленне, што наглядчыкі пачалі баяцца сядзець па адным і пільнавалі яго ўдвух.

Ён расцягнуўся на сваім каменным ложку і пачаў думаць пра мінулае. Нехта з натоўпу дастаў яго нейкай зброяй, калі яго бралі, і ягоная галава была перавязаная палатнянай павязкай. Рыжыя валасы яго звісалі на бяскроўны твар, барада была каўтуном, некалькі касмыкоў з яе былі вырваныя. Яго вочы свяціліся страшным агнём, нямытая скура патрэскалася ад ліхаманкі, якая з’ядала яго. Восем-дзевяць-дзесяць. Калі гэта толькі не фокус дзеля таго, каб запалохаць яго, калі гэта насамрэч былі гадзіны, якія напіралі адна на другую, то дзе будзе ён, калі яны зробяць поўны круг? Адзінаццаць! Яшчэ адзін удар, а яшчэ ж не адгучала рэха ад папярэдняй гадзіны. У восем ён будзе адно плакальшчыкам ва ўласнай пахавальнай працэсіі, у адзінаццаць...

Жахлівыя сцены Ньюгейта, якія хавалі ў сабе шмат нішчымніцы, нявыказанага страху, хавалі не толькі ад вачэй, але і — занадта часта і занадта доўга — ад думак людскіх, ніколі не бачылі відовішча больш прывіднага і жудлівага. Тыя нешматлікія, хто, праходзячы міма, запавольваў крокі і задаваў сабе пытанні, што можа рабіць чалавек, прысуджаны да павешання заўтра ранкам, дрэнна спалі б у тую ноч, каб пабачылі яго.

З ранняга вечара амаль да поўначы невялікія групкі па два-тры чалавекі падыходзілі да турэмнай брамы і цікавіліся са спалоханым выразам твару, ці не прыйшло памілаванне. Атрымаўшы адмоўны адказ, яны перадавалі жаданую вестку групам людзей, якія кучкаваліся на вуліцы, паказвалі дзверы, праз якія ён выйдзе, месца, на якім будзе пабудаваная шыбеніца, а потым, неахвотна адыходзілі і ўяўлялі сабе, як гэта будзе выглядаць. Паступова яны ўсе пайшлі, і нейкую гадзіну ўначы вуліца заставалася пустой і цёмнай.

Пляц перад турмой быў расчышчаны, а цераз дарогу былі перакінутыя некалькі афарбаваных у чорны колер моцных брусоў, каб стрымліваць націск натоўпу, калі ў брамцы з’явіліся містэр Браўнлоў і Олівер і прад’явілі ордэр з дазволам наведаць вязня, падпісаны адным з шэрыфаў.