Читать «Олівер Твіст» онлайн - страница 273

Ён яшчэ раз паглядзеў на галерэю. Некаторыя з людзей закусвалі, некаторыя абмахваліся насоўкамі, бо ў перапоўненай зале было надта горача. Нейкі малады чалавек рабіў накід ягонага твару ў нататніку. Ён задаў сабе пытанне, ці падобны накід, і, быццам старонні разявака, глядзеў, як мастак вострыць зламаны аловак.

Тое самае адбылося і калі ён перавёў позірк на суддзю — у галаве закапашыліся думкі наконт таго, які пакрой у судзейскага адзення, колькі яно каштуе і ў якой манеры суддзя яго надзявае. На адным з судзейскіх крэслаў сядзеў стары тоўсты чалавек, які з паўгадзіны таму быў выйшаў, а цяпер вярнуўся. Ён пытаў сам сябе, ці хадзіў той на абед, што ён еў, дзе, і так ён думаў пра нейкія збочныя рэчы, пакуль нейкі новы аб’ект не прыцягваў яго ўвагі і не пераключаў думкі.

Аднак увесь гэты час яго мозг ні на міг не быў вольным ад гнятлівага, ашаламляльнага ўсведамлення таго, што перад ім раскрываецца магіла; яно не пакідала яго, але яно было няўцямным, няпэўным, і ён не мог засяродзіць на ім свае думкі. Але нават цяпер, калі ён трымцеў, і яго кідала ў гарачку ад думкі пра блізкую смерць, ён раптам пачаў лічыць жалезныя прэнты перад сабой, разважаць, як гэта мог абламіцца верх аднаго з іх і ці будуць яго рамантаваць або пакінуць так, як ёсць. Потым ён пачаў думаць пра ўвесь жах шыбеніцы, і раптам яго ўвага скіравалася на чалавека, які пырскаў вадой на падлогу, каб ахаладзіць яе, а потым зноў задумаўся.

Нарэшце пачуўся вокліч — патрабаванне цішыні, і ўсе, стаіўшы дыханне, пачалі глядзець на дзверы. Вярнуліся прысяжныя і прайшлі, амаль зачапіўшы яго. Ён не мог нічога прачытаць на іх тварах — яны былі быццам з каменя. Апусцілася глыбокая цішыня... ні шолаху... ні дыхання... ВІНАВАТЫ!

Будынак выбухнуў страшнымі крыкамі, а потым пракаціўся гулкі роў, падобны на ярасны грукат грому. Гэта былі крыкі радасці людзей знадворку, якія віталі навіну, што ён памрэ ў панядзелак. Шум заціх, і яго спыталі, ці мае ён што-небудзь сказаць, каб адпрэчыць смяротны прысуд. Ён зноў прыняў колішнюю напружаную паставу і ўважліва слухаў таго, хто задаваў пытанне, але яго мусілі паўтарыць двойчы, перш чым да яго нарэшце дайшло; у адказ ён толькі прамармытаў, што ён стары, стары, стары чалавек, — і паступова панізіўшы голас да шэпту, змоўк.

Суддзя надзеў чорны берэт, а падсудны ўсё яшчэ стаяў у той самай паставе, з тым самым выразам твару. У нейкай жанчыны на галерыі вырваўся вокліч, выкліканы гэтым страшным і велічным момантам. Ён паглядзеў туды, адкуль данёсся крык, быццам быў раззлаваны гэтай прыкрасцю, і з яшчэ большай увагай нахіліўся наперад. Прамова, звернутая да яго, была ўрачыстай і ўнушальнай, прысуд гучаў жахліва, але ён стаяў, бы мармуровая статуя, абсалютна нерухома. Яго выпетралы твар усё яшчэ быў звернуты ўперад, ніжняя сківіца адвісла, а вочы былі ўтаропленыя перад сабой, калі наглядчык паклаў яму руку на плячо і паказаў на выхад. Ён нейкую хвіліну тупа глядзеў перад сабой, потым паслухаўся.