Читать «Шляхам жыцьця» онлайн - страница 63

Янка Купала

Дудар

На кургане на адвечным, Пад асінай векавой, Сеў дудар, сагнуўшы плечы, З пасівелай галавой. На дудзе, на самагудзе (А дуда — як веча звон) Духам кліч пускае ў людзі — Песьня ў песьню, тон у тон. Як жывая, рвецца песьня, Лесам-пушчаю шуміць, З забыцьця зьмятае плесьню, Мох зь мінуўшчыны ляціць. Сьлед за сьледам ройным роем Цені даўнага кладуць… Князь за князем, бой за боем, Як сягоньня, ў ход ідуць. Роднай Бацькаўшчыны долю, Як у люстры, бачыш так. Долю-волю у бязвольлі, Што сышла, ідзе няўзнак. Гоман-славу, чорнай хваляй Што зьбіралі курганы, Белы косьці, што гублялі Беларускія сыны, Што сабе кавалі путы, Ў бітвах мручы за другіх… Як бы модлы і пакуты Ўсіх — і наскіх, і чужых. І сягоньняшняй праявай Звоніць шчасьце небарак, Што са славаю за славу I памерці няма як. I у будучыну гляне Думкай песьня дудара, Зь непрывычным запытаньнем: Ці прачнуцца не пара?! Так даўно у нас ня й гралі, Дзіў адно плыве і чар, Штораз вышай, штораз далей, — Знаць, бывалы ён дудар. Старасьвецкі ён музыка, Важна толк вядзе ў дудзе, Важна доляю вялікай I свабодаю гудзе. На курганавым каберцы Нечувалае чуваць, Што ўсё можа толькі сэрца Беларусава паняць.

З мінуўшых дзён

Перайшло, мінула, Што калісь жыло, Ў курганох заснула, Зельлем зарасло.            Пад магіл навалай            Дрэме Русь, Літва, —            За той тая з хвалай            Легла галава. Не гудзе ў павазе Голас вечавы, Не шукаюць князі Славы і бітвы.            Войска Усяслава            Не ідзе ў паход            На той бой крывавы            За свой край, народ. Сьцены і запоры Палачан, Мянчан Леглі у разоры Зможаных палян.            Ні сьвятых дуброваў,            Зьніч пайшоў з вадой;            Загасьціў лад новы,            Ды ня той, ня свой. Слых адно праходзе Калі-нікалі У жывым народзе, На жывой зямлі.            Баіць, гнучы шыі,            Паднявольны люд:            Мы ў сваім чужыя, —            Край забраны тут! Так прайшло, мінула, Што калісь жыло, Ў курганох заснула, Зельлем зарасло.