Читать «Пастка для пярэваратня» онлайн - страница 50

— Нясі дамоў,— загадаў бацька.

Алеся павярнулася і пайшла нага за нагу, трымаючы бохан перад сабою.

Маці і бацька адышліся ўбок.

— Вазьмі ты іх з сабою. Не след адных у хаце пакідаць. Учора ў каморцы шукалі нейкую цётку з барадой. Каб ліха не было, — пачуў Янка, як сказала маці.

Бацька ўздыхнуў.

— І крыжакі, і змяя… Пасля гэткага немаведама што здасца.

— Вазьмі. Няхай з людзьмі пабудуць. Галодныя былі…

— Няхай ідуць, — нарэшце пагадзіўся бацька. Мацей, не стрываўшы, падскочыў, абхапіў яго за шыю. Бацька падкінуў Мацея ўгору, апусціў на зямлю.

Мацей неспадзявана заспяваў:

Ой, паехаў Халімон Рана поле араці. А забыўся Халімон Хлеба, солі ўзяці.

Што ж, шчаслівы. Бацька дараваў. Добрага ніколі не замнога. Пэўна, да самай рэчкі салоўкам заліваўся б Мацей, ды іх дагнала запыханая Алеся.

— Я так бегла за вамі… Так бегла… Вас пусцілі?

— А як жа, — з гонарам сказаў Мацей.

Каля рэчкі ўжо распачалася работа. На вазах дзяўчаты, маладзіцы падвозілі камяні, скідалі ў горбу. Хлопцы, стаўшы ланцужком, адзін каля аднаго, падавалі камяні барадатым дзядзькам, якія масцілі, укладвалі іх на дно.

Маці адразу пабегла да жанчын, а бацька, крыху пастаяўшы, паўзіраўшыся, палез у раку, туды, дзе масцілі.

— Нам куды? — запытаў Мацей.

Невядома, што яны рабілі б, калі б не Ясь, добры, слаўны вой Ясь. Янка яшчэ раней заўважыў, што ён стаіць каля самай горбы камянёў, што ланцужок пачынаецца з яго. Карцела падысці, ды пабаяўся.

— Да мяне ідзіце, — паклікаў Ясь.

— Ідзіце да Яся, — гукнуў бацька.

Ён, закасаўшыся па калені, стаяў у рацэ. Рака ў гэтым месцы ўлетку неглыбокая. Дзе па калені, дзе па пояс. Але былі і яміны, вымытыя вадою.

— Янка, ну чаго сталі? — зноў крыкнуў Ясь. — Просім на талаку, а не то за чупрыну павалаку.

Яны падбеглі да яго. Ясь, кульгаючы, прайшоўся туды-сюды.

— Во як вы мяне…

А ў вачах смяшынкі сонейкам пырскаюць. Хоць каб кропелька злосці была.

— Камяні мне падавайце. Па сіле бярыце.

— Ясь, нікому не кажы, што мы так… — папрасіла Алеся.

— Мядзведзя думалі злавіць?

— Мы… — заікнулася Алеся. Ясь перапыніў яе:

— А мо воўка? Ёсць на воўку кажух, ды прышыты.

Янка як мог стараўся, дапамагаў Ясю. Ды шчымела ў грудзях, калі пазіраў на яго. Вінаваты, яшчэ як вінаваты: не падумаў, што па сцежцы і свае людзі ходзяць. Мог бы і бацька ў пастку трапіць.

— Яська, табе нага моцна баліць? — не вытрываў, запытаў.

— Мы, славяне, умеем цярпець. Нашы продкі раней і не такое перанеслі.

— Калі раней?

— Калі обры славянскую зямлю захапілі. Быў такі нялюдскі народ.

— Обры — народ?

— Народ. Былі яны ўсе як адзін дзябёлыя, рослыя. Веліканамі іх называлі. Ох і здзекаваліся са славян! У сані альбо ў воз запрагалі не каня, а трох ці чатырох славянскіх жанчын.

Янка на момант разагнуўся. Авой! Жанчын запрагалі! А калі б ягоную маці цяпер так? Сэрца ад болю зайшлося б. Чаму ж яны былі такія нялюдскія? Яны ж народ. Вось і крыжакі. Лезуць смаліцаю. Чаго ім не хапае? Зямля вунь якая вялікая. Шмат і лесу, і рэчак, і азёр. Чаму нялюдскія? Людзьмі ж нарадзіліся. Свайго мала, чужое грабуць. Чужое дабро не ідзе на карысць.