Читать «У чым яго крыўда?» онлайн - страница 17

О, вы - шчаслівыя і нешчаслівыя дзянькі ў людскім жыцці... - можна было б на гэтым месцы ізноў завесці цэлую рацэю. Ды ці не лепей адкінуць «старыя словесы» і не «па замышленію Баяню», а зусім проста сказаць: трэба ж было пад гэты час трыумфавання оды «Бог», трэба ж было Задуме неасцярожна заварушыць пад партаю апошнім нумарам «Нашае нівы» так, што заўважыў Дуб-Дубовіч. Заўважыў названейка газеты і, замест усякай іншай кары, сказаў гэтак:

- З пэўнага поваду я прымушаны дадаць, што на мовах некультурных ці такіх, прыкладам, як... (ён тут асабліва націснуў)... як беларуская падгутарка паўдзённа-велікарускай гутаркі ў мове адзінага вялікага расейскага народу, выказаць магутнасць, веліч хараства, патужнасць гэтае слаўнае оды слаўнага паэта - немагчыма!

Пачырванеў Задума, як макаў цвет.

Трэцяя лекцыя - глебазнаўства. Выкладчык на імя Глеб Глебавіч Рамашкін, а па камплекцыі вялікі, светлаўласы і з белымі, як без вачэй зусім, расніцамі дзяцюк, родам з матушкі-Масквы, надаваў чамусьці надзвычай важнае значэнне слову «глеба». І, пераходзячы якраз да гэтага раздзелу, ён сёння хвілін сорак паўтараў, расхінуўшы свой вялізарны сіні камзол з арламі на жоўтых гузіках і ўзяўшыся за камізэльку абедзвюма рукамі каля пахаў, ходзячы і прыгінаючыся, як артыст, паўтараў сіпатым тэнаровым басам так:

- Поччва... поччва... поччва... это есть верррхній, более ілі менее рррыхлы... да-а, более ілі менее рррыхлый слой землі, покрррыты дерефьямі, кустарррнікамі, полллукустарнікамі, тррравамі.

І тут шыбка-шыбка пералічаў, якімі травамі і чым яшчэ - травамі: однолетнімі, двулетнімі і многолетнімі... грррібамі! лішаямі! мхамі!.. пофторіте, кгаспадін Задума!

О, бедны ты наш Задумачка! Загіпнатызаваны артыстычным рррыканнем і артыстычнымі рррухамі кгаспадзіна выкладчыка Рррамашкіна, ён мог паўтарыць толькі гэтак:

- Почва... гэта ёсць... больш ілі менш верхніх...

- Тпрфу-у-у! - рагочуць хлопцы.

- ...Пажалста, без шуму! Продолжайте, кгаспадін Задума! Да-а, ррразумеецца, верррхній...

- Больш ілі менш рыхлы слой, пакрыты адналетнімі, двулетнімі і многалетнімі дзярэўямі...

Хлопцы ізноў фыркаюць. Усміхаецца і Рамашкін. Дужа міла ашчэрыўшыся, а потым артыстычна сціснуўшы ў канцах разрэзу рот, ён ціханька жартуе:

- Да-а і фамілію вам Кгасподь дал... задумываться... да-а!

Аднак, дзеля свае добрае натуры, ён не робіць больш ніякае ўвагі, а пачынае сам казаць яшчэ разок, што ёсць такое глеба. Ды зараз трашчыць званок, і рэшту лекцыі Глеб Глебавіч просіць («Прррашу... да-а!..») выўчыцца па яго запісках, друкованых на шапірографе і паступіўшых у продажы ў кніжнай краме мадам Хейфец.

Чацвертая лекцыя - хімія, колькасны аналіз - была самая нешчаслівая. Граза - выкладчык прыйшоў, выпіўшы таго, што ў арганічнай хіміі вядома пад назовам «цэ два аш пяць о аш» (C₂H₅OH). А выкладаў і ён таксама па запісках, - не дзеля асабістае славы, не! - а таму, што хоць і прызнаваў патрэбу падручнікаў у сучаснай школе, але ўсе, існаваўшыя ў расейскай мове, раз і назаўсёды зганіў, шануючы толькі нямецкі. Быў ён родам з Пазнані, зваўся Ян Янавіч фон Заёнц, палітыкай цікавіўся мала, але так ненавідзеў палякаў, што запісаўся ў «Саюз рускаво народа» і быў там самым акуратным платнікам сяброўскіх складак. Прадыктаваўшы без краю-крайняга даўгую формулу, ён сонным злюшчым і па-нямецку пэўным ува ўсім чыста голасам узяўся растлумачыць, што мела значыць формула ў вялікіх тайнасцях навукі хіміі...