Читать «Тры таварышы» онлайн - страница 164
Эрих Мария Ремарк
— Вядома, — сказаў я. — Гэта адно з адным звязана.
XXІ
У сярэдзіне кастрычніка Жафэ запрасіў мяне да сябе. Было дзесяць гадзін раніцы, але надвор'е было такое хмурнае, што ў клініцы яшчэ гарэла святло. Змешваючыся з туманным змрокам з вуліцы, яно ўтварала невыразнае, хваравітае свячэнне.
Жафэ сядзеў адзін у вялікім кабінеце для прыёму пацыентаў. Калі я ўвайшоў, ён падняў лысую бліскучую галаву. Ён нявесела паказаў на вялікае акно, у якое барабаніў дождж.
— Як вам падабаецца гэтае сабачае надвор'е?
Я паціснуў плячыма.
— Будзем спадзявацца, што скора пераменіцца.
— Не пераменіцца.
Ён зірнуў на мяне і замоўк. Потым ён узяў са стала аловак, паўзіраўся на яго, пастукаў ім па стале і зноў адклаў убок.
— Я здагадваюся, чаго вы мяне паклікалі, — сказаў я.
Жафэ штосьці прабурчаў.
Я хвілінку пачакаў. Потым сказаў:
— Мусіць, Пат трэба скора ехаць…
— Трэба…
Жафэ са злосцю глядзеў у адну кропку.
— Я планаваў на канец кастрычніка. Але пры такім надвор'і… — Ён узяў серабрысты аловак.
Вецер з шумам кінуў у шыбіну прыгаршчы дажджу. Гук быў як ад дальняй кулямётнай чаргі.
— Калі, на вашу думку, ёй трэба ехаць? — спытаў я.
Ён раптам адкрыта глянуў на мяне.
— Заўтра, — сказаў ён.
На секунду я страціў грунт пад нагамі. Паветра зрабілася ватным і засела ў лёгкіх. Потым спазмы прайшлі, і я спытаў па магчымасці спакойна, але голас мой прагучаў, быццам ён належаў іншаму:
— Няўжо адразу так пагоршала?
Жафэ моцна затрос галавой і ўстаў.
— Калі б так хутка пагоршала, яна не паехала б зусім, — растлумачыў ён незадаволена. — Але так будзе лепш. Пры гэткім надвор'і кожны дзень небяспечны. Прастуда ці яшчэ што…
Ён узяў са стала некалькі пісьмаў.
— Я ўжо ўсё падрыхтаваў. Вам застаецца толькі завезці яе. З галоўным лекарам санаторыя я знаёмы яшчэ са студэнцкіх часоў. Ён вельмі сумленны. Я яго інфармаваў пра ўсё.
Ён даў мне пісьмы. Я ўзяў іх, але не хаваў. Ён паглядзеў на мяне, потым падышоў і паклаў мне руку на плячо. Рука была лёгкая, як птушынае крыло, яе дотыку я нават не адчуў.
— Цяжка, — сказаў ён ціха, іншым тонам, — я ведаю. Таму я і чакаў, пакуль было можна.
— Не цяжка, — адказаў я.
Ён махнуў рукой.
— Не трэба…
— Не, — сказаў я. — Я не тое меў на ўвазе. Я хачу ведаць толькі адно: яна вернецца?
Жафэ хвілінку памаўчаў.
Яго цёмныя вузкія вочы паблісквалі ў змрочным жаўтлявым святле.
— Чаму вы хочаце ведаць гэта зараз? — спытаў ён праз хвіліну.
— Таму што тады ёй не варта і ехаць, — сказаў я.
Ён хутка зірнуў на мяне.
— Што вы гаворыце?
— Тады ёй лепш заставацца тут.
Ён утаропіўся на мяне.
— Вам вядома, што гэта несумненна азначала б? — спытаў ён ціха і рэзка.
— Вядома, — сказаў я. — Гэта азначала б, што яна памрэ не ў адзіноце. А што гэта такое, мне вядома таксама.
Жафэ падняў плечы, быццам яму зрабілася холадна. Потым ён няспешна падышоў да акна і паглядзеў на дождж. Калі ён вярнуўся, яго твар ператварыўся ў маску. Ён падышоў блізка да мяне і спыніўся.
— Колькі вам год? — спытаў ён.
— Трыццаць, — адказаў я.
Я не зразумеў, чаго ён хоча.
— Трыццаць, — паўтарыў ён дзіўным голасам, быццам гаворачы з самім сабой. Мяне ён як і не пачуў. — Божа мой, трыццаць!