Читать «Тры таварышы» онлайн - страница 163

Фраў Залеўскі кіўнула.

— Цяпер ужо пакой усё роўна не здасі.

— Выдатна.

Чыноўнік развітаўся і пайшоў. Мы таксама выйшлі. Арлоў замкнуў дзверы і аддаў ключ фраў Залеўскі.

— Лепш паменей гаварыць пра ўсё гэта, — сказаў я.

— І я так думаю, — сказала фраў Залеўскі.

— Я найперш маю на ўвазе вас, Фрыда, — дадаў я.

Фрыда быццам ачнулася. Вочы ў яе блішчалі. Яна не адказала ні слова.

— Калі вы хоць слова скажаце фройляйн Хольман, — сказаў я, — тады барані вас бог!

— Сама ведаю, — адказала яна задзірліва. — Бедная дама і без таго хворая!

Яе вочы гарэлі. Я мусіў узяць сябе ў рукі, каб не заехаць ёй у вуха.

— Бедны Хасэ! — сказала фраў Залеўскі.

У калідоры было зусім цёмна.

— Вы гаварылі з графам Арловым даволі груба, — сказаў я скарбніку. — Вы не хочаце папрасіць у яго прабачэння?

Стары ўтаропіўся на мяне. Потым ён вымавіў праз зубы:

— Немец не просіць прабачэння! Тым больш — у азіята! — Ён гучна грукнуў за сабой дзвярыма.

— Што ж гэта робіцца з гэтым нявылегчаным філатэлістам? — здзіўлена спытаў я. — Ён жа заўсёды быў свойскі, як авечка.

— Ужо некалькі месяцаў, як ён бегае на перадвыбарчыя сходы, — адказаў з цемры Георгі.

— Вось як!

Арлоў і Эрна Бёніг ужо пайшлі. Фраў Залеўскі раптам заплакала.

— Не бярыце так блізка да сэрца, — сказаў я. — Ужо нічога не зменіш.

— Жахліва, — хліпала яна. — Мне трэба выязджаць адсюль, я гэтага не перажыву.

— Перажывяце, — сказаў я. — Я аднойчы бачыў некалькі соцень нябожчыкаў — ангельцаў, атручаных газам. І перажыў.

Я падаў руку Георгі і пайшоў у свой пакой. Там было цёмна. Перш чым уключыць святло, я міжволі глянуў на акно. Потым я прыслухаўся, што робіцца ў пакоі Пат. Яна спала. Я падышоў да буфета, дастаў бутэльку каньяку і наліў сабе чарку. Гэта быў добры каньяк, і добра было, што ён у мяне быў. Я паставіў бутэльку на стол. Апошні раз з гэтай бутэлькі піў Хасэ. Я думаў пра тое, што лепш было б яго не пакідаць аднаго. Я быў прыгнечаны, але мне не было ў чым папракнуць сябе. Я столькі перажыў усяго ўсякага, што ведаў: трэба ці папракаць сябе за ўсё зробленае, ці ні за што. Няшчасце Хасэ заключалася ў тым, што ўсё гэта здарылася ў нядзелю. У будні дзень ён пайшоў бы на працу і, магчыма, неяк вытрываў бы.

Я выпіў яшчэ чарку. Не было сэнсу пра гэта думаць. Хто ведае, што чакае цябе самога. Ніхто не ведае, ці не палічыць ён за шчасліўчыка таго, каго цяпер так шкадуе.

Я пачуў, як Пат заварушылася, і пайшоў да яе. Яна сустрэла мяне вачыма.

— Не ведаю, што са мной робіцца, Робі, — сказала яна. — Я зноў заснула мёртвым сном.

— Гэта ж добра, — адказаў я.

— Не. — Яна абаперлася на локці. — Я не хачу так шмат спаць.

— А чаму? Бывае, што мне хочацца заснуць і праспаць пяцьдзесят гадоў.

— Але ж ты не хочаш пастарэць на пяцьдзесят гадоў!

— Не ведаю. Гэта можна было б сказаць толькі потым.

— Ты засумаваў? — спытала яна.

— Не, — сказаў я. — Наадварот. Я толькі што вырашыў, што мы апранемся, пойдзем і выдатна павячэраем. Будзе ўсё, што ты любіш. І крышку вып'ем.

— Вельмі добра, — адказала яна. — Ці не звязана гэта з нашым вялікім банкруцтвам?