Читать «Смерць Івана Ільіча. Крэйцарава саната. Гаспадар і парабак» онлайн - страница 94

— Бачыш ты, куды збіліся! — сказаў Васіль Андрэевіч.— Што ж рабіць?

— А трэба проста браць, вось і ўсё, куды-небудзь ды выедзем,— сказаў Мікіта.— Не ў Захараўку, дык на панскі хутар выедзем.

Васіль Андрэевіч паслухаўся і пусціў каня, як сказаў Мікіта. Яны ехалі гэтак даволі доўга. Часам яны ўзбіваліся на аголеную азіміну, і сані грукалі па камлыгах мёрзлае зямлі. Часам выязджалі на ржэўнік, то на азіміну, то на ярыну, на якіх тырчалі з-пад снегу і матляліся пад ветрам саломіны і палын; часам заязджалі ў глыбокі і ўсюды аднолькава белы роўны снег, зверху якога ўжо нічога не было відаць.

Снег ішоў зверху і часам узнімаўся знізу. Конь, відаць, стаміўся, увесь закучаравіўся і заінеў ад поту і ішоў ступою. Раптам ён абарваўся і сеў у вымаіну ці ў канаву. Васіль Андрэевіч хацеў спыніць, але Мікіта закрычаў на яго:

— Чаго трымаць! Заехалі — выбірацца трэба. Но, любы! но! но, родны! — закрычаў ён вясёлым голасам на каня, выскачыў з саней і сам праваліўся ў канаву.

Конь рвануў і адразу выбраўся на мерзлы насып. Мусіць, гэта была капаная канава.

— Дзе ж гэта мы? — сказаў Васіль Андрэевіч.

— А вось даведаемся! — адказваў Мікіта.— Руш, куды-небудзь выедзем.

— А гэта ж, відаць, Гарачкаўскі лес? — сказаў Васіль Андрэевіч, паказваючы на нешта чорнае, якое паявілася з-за снегу наперадзе іх.

— Вось пад’едзем, тады і ўбачым, які такі лес,— сказаў Мікіта.

Мікіта бачыў, што з боку нечага чорнага ляцела сухое доўгае лісце лазіны, і таму ведаў, што гэта не лес, а жытло, але не хацеў гаварыць. I сапраўды, не праехалі яны яшчэ і дзесяці сажняў пасля канавы, як перад імі зачарнелі, мусіць, дрэвы, і пачуўся нейкі новы панылы гук: гэта быў не лес, а шэраг высокіх лазін з рэштаю лістоты на іх. Лазіны, відаць, былі пасаджаны па канаве гумна. Як толькі яны пад’ехалі да лазін, якія паныла гулі пад ветрам, конь раптам узняўся пярэднімі нагамі вышэй саней, выбраўся і заднімі на ўзвышша, звярнуў улева і перастаў тануць у снезе па калена. Гэта была дарога.

— Вось і прыехалі,— сказаў Мікіта,— а невядома куды.

Конь, не збіваючыся, пайшоў па занесенай дарозе, і не праехалі яны па ёй і сарака сажняў, як зачарнела роўная паласа плятня току пад тоўста засыпанай снегам страхой, з якой не перастаючы сыпаў снег. Абмінуўшы ток, дарога павярнула за ветрам, і яны ўбіліся ў сумёт. Але наперадзе відаць быў правулак між дзвюма хатамі, таму, напэўна, сумёт намяло на дарозе, і трэба было пераехаць цераз яго. I сапраўды, пераехалі яны сумёт і заехалі ў вуліцу. У канцавога падворка на вяроўчыне шалёна матлялася пад ветрам развешаная замёрзлая бялізна: кашулі, адна чырвоная, адна белая, порткі, анучы і спадніца. Белая кашуля асабліва моцна білася, размахваючы сваімі рукавамі.

— Бачыш, лянотная баба, а можа, памірае, бялізны к святу не сабрала,— сказаў Мікіта, пазіраючы на кашулі.

III

У пачатку вуліцы яшчэ было ветрана, і дарога была занесена, а ў глыбіні вёскі было ціха, цёпла і весела. У адным падворку брахаў сабака, у другі аднекуль прыбегла баба, накрыўшыся з галавою паддзёўкаю; зайшла ў дзверы хаты, спынілася ў парозе, каб паглядзець на незнаёмых. З глыбіні вёскі даляталі песні дзевак.