Читать «Санеты Арфею» онлайн - страница 33

Райнэр Марыя Рыльке

ДЗЕВЯТАЯ ЭЛЕГІЯ

Навошта, калі падаспела нарэшце пара тэрмін жыццёвы адбыць, нібы лаўр, чыя зелень — самая цёмная зелень, чый кожны лісточак хвалісты па беражках (як усмешка ветру),— навошта тады чалавечнасць? Навошта, ад долі адрокшыся, прагнуць яе?                                       О, не дзеля шчасця — загадзя пасмакаваць сваю блізкую страту — і не з цікаўнасці да выпрабоўвання сэрца — здолеў бы гэта і лаўр.  ...................... Не, а таму, што Зямное важней, і ў нас мае патрэбу Зямное — няхай крыху хісткае. Нам, самым хісткім, яно сама раз. Адзін раз. Толькі ўсяго адзін раз. Раз і не болей. Раз гэты, толькі адзін, раз быць зямным існаваннем — гэта, здаецца, і ёсць непаўторнасць, канечнасць. Гэтага прагнем усе! Толькі б дабіцца! Толькі б здабытак у простых руках утрымаць, у перапоўненым позірку, ў сэрцы маўклівым! Хочам Зямнымі быць. Каму перадаць гэта потым? Лепш захаваць назаўсёды сабе... На той свет што з сабой возьмеш? Не возьмеш Убачанасць, добра спазнаную тут, і мінулых падзей. Значыць, адны толькі болі, спазнаныя лепш, і даўгачасны свой вопыт кахання. I ўсё... Толькі ўсяго, невымоўнае толькі. Што з гэтым зробіш там, сярод зорак? А зоркі найбольш невымоўныя. З гор у даліну вандроўнік не будзе прыносіць жменю зямлі невымоўнай, а чыстае слова, цяжка здабытае там, і гарычкі сцябліну з жоўта-сіняю кветкай. Мы, пэўна, жывём тут, каб казаць чыста: «дрэва, дом, студня, акно». Самае большае: «вежа, калона». Казаць. О, так казаць, каб падказваць сутнасць, схаваную ў рэчах самім гэтым рэчам. Хітруе зямля моўчкі, калі падбівае ўсіх закаханых жарам страсцей сваіх іншых паліць? Вось парог — абаім закаханым пераступіць іх уласны парог, тымі стаптаны, якія ішлі, і тымі, што прыйдуць... як гэта лёгка. Тут цяпер час для Вымоўнага, тут яго дом. Выкажся і прызнай. Тут хутчэй, чым дзе-небудзь тыя адкрышацца рэчы, што перажыты, іх безаблічная дзейнасць тут выштурхне, зменіць. Лопне яе абалона, і вырасце дзея проста з сярэдзіны і абмяжуе сябе. Сэрца між молатаў паша ляжыць, як язык за зубамі, але і тады славіць нястомна. Свет услаўляй перад анёлам, не свет невымоўны, не фанабэрся сваім пачуццём велізарным. Бо ў тым сусвеце, дзе адчуваюць пачуцці, ты — немаўля. Лепш раскажы там анёлу простае нешта, што з роду ў род перадаецца, наша спрадвеку — даткніся рукою да зор. Выкажы рэчы яму. I ён здзіўлена стане, як ты стаяў у майстэрні рымара ў Рыме альбо ў ганчарні на Ніле. Паказвай яму рэчаў нявіннасць, іх шчасце, іх крэўную нашасць, і пакажы, як пакута прымае аблічча яе, служыць за рэч і канчаецца ў рэчы, каб потым ужо на тым свеце ад скрыпкі шчасліва ўцячы. Рэчы, што ў смерці жывуць, зразумеюць хвалю, бо яны, тленныя, просяць ратунку ў нас тленных, думаюць, пэўна, што мусім у сэрцы нябачным ператвараць іх у нас — бясконца ў тых нас, якімі мы ўрэшце станем. Хіба сапраўды ты хочаш, зямля, адрадзіцца нябачнай у нас? Ці не гэта — нябачнасць! — было даўнім жаданнем тваім? Нябачнасць! Зямля! Ператварэнне — найбольшая мара твая! Зямля, я люблю цябе. Вер мне, няшмат мне патрэбна вёснаў, каб я пакарыўся табе. Мне даволі нават адной — і яе ўжо ў крыві дастаткова! Безыменны ляцеў я к табе з далёкае далі. Вечна ты слушная, і прасвятленне тваё — давяральная смерць. Бачыш, жывы я. Чаму? Ні дзяцінства, ні будучыня не паміраюць у сэрцы маім... Звышжывое жыццё з сэрца крынічыць майго.