Читать «Санеты Арфею» онлайн - страница 15

Райнэр Марыя Рыльке

ПАЭТ

Адлятаюць гадзіны і сэрца крыллем ранілі мне, летучы. Я адзін: і няма куды дзецца, часе горкі, ні ўдзень, ні ўначы. Дзе каханне? Дзе дом? Дзе паэт адпачне ад ганення людскога? Я аддаў сябе свету самога, а цяпер прадае мяне свет.

У ЗАЛЕ

Якая гожасць навакол! — паны у камергерскіх фраках і жабо! Як ноч вакол сузор’я, ўсе яны сабой зацьмілі бляск свяціл. Або ў карунках дамы млявыя, іх ручкі, нібы ашыйнік у балонскай сучкі, прабліскваюць праз аксамітны змрок; тут кожны — меламан, бібліяфіл, ад нас не адыходзяць ні на крок — крыніца мудрасці, здаровых сіл... У іх свой лад, жыццёвы свой зарок, ды не стасуецца з ім наша мэта: ім хочацца цвісці: каб малады — прыгожы быў; мы ж хочам жыць, а гэта — расці, састарыцца і даць плады.

ВАЗА З РУЖАМІ

Ты бачыў хлапчукоў, якія, злосна счапіўшыся імгненна, у запале нянавісці ўзаемнай, па зямлі качаюцца, як звер пад роем пчол? Ці помніш ты прытворшчыкаў-актораў, шалёных коней сплецены клубок, ашчэраных, з крывавымі вачыма — нібы вылузваецца чэрап з храпы? Цяпер ты знаеш, як забыць пра гэта: перад табою ружы, ружы ў чашы, у незабыўнай, бо да краю поўнай занадтасцю быцця, амаль надмерам, ніколінеспатольнасцю бясконцай, нікомуненалежнай існасцю і дасканаласцю, амаль як нашай! Бязгучнасць і бясконцасць расхінання, патрэба шырыні, але не той, якую рэчы заціскаюць і звужаюць; ледзь-ледзь-акрэсленасць, нібы прачыстасць, суцэльная пяшчота-сарцавіна і самаапрамененасць да дна — што ёсць яшчэ, падобнае на гэта? Што ёсць падобнае на дакрананне пялёстка да пялёстка? Пачуццё? Глядзі: павекамі растуляцца пялёсткі, а там — суцэльныя павекі спяць, каб непрабуднасцю сваёй паслабіць, суцішыць сілу ўнутранага зроку? Глядзі: калі праз гэтыя пялёсткі святло ліецца з тысячы нябёсаў, што кроплю цемры кожную працэдзіць, як ззяннем вогненным прамыты, пругка устаў разбуджаны пучок тычынак. Глядзі: якое трапятанне ў ружах! Такі малы ў іх вугал адхілення, што нерухомымі здаюцца, быццам іх промняў не рассейвае сусвет. Ты бачыш белую ў шчаслівым цвеце — адну сярод разгорнутых лісткоў, нібы Венеру ў ракавіне бачыш; альбо чырвоную, што сарамліва к суседцы быццам хіліцца, а тая, як холад, адхіляецца і зябне, замкнутая ў паныласці сваёй сярод разгорнутых, сярод паніклых. Што ж ападае з іх так лёгка-лётка, як цяжкі плашч, як мяккае крыло, як маска з твару? Як з сябе скідаюць? — Як лішак вопраткі перад каханым. У ружы — ўсё! Вось жоўтая, хіба ж расхрыстана-пустая гэта чаша не завязала плод, не зберагла у ім аранжава-чырвоны сок? Другой цвіценне з цяжкасцю далося, бо невымоўная ружовасць цвету ліловай горычы ўзяла з паветра? А вось баціставая, як паненка, сагрэтая пяшчотнаю кашулькай, якую скінула з сукенкай разам у золка-сцішанай лясной купелі? А гэта — як апалавы фарфор, празрысты, крохкі, як кітайскі кубак, як матавае крылца матылька,— няўжо яна напоўнена адной сабою? Усе яны напоўнены сабою, бо іх саманапоўненасць і ёсць іх знешні свет, іх дождж, іх вецер, выспельванне вясны і вінаватасць, і неспакой, і прыхаваны лёс, і цемрыва вячэрняе зямлі — і ўсё: да хмар, да зменлівасці хмар, да наплывання хмар і расплывання, да ўплыву ледзь улоўных зорак усё бясконцае ператварэнне змяшчаецца суцэльна на далоні. Усё мы бачым у цвіценні ружаў.