Читать «Санеты Арфею» онлайн - страница 16

Райнэр Марыя Рыльке

АЛКЕСТЫДА

I тут з’явіўся між гасцей вястун. Быў кінуты сюды ён, як акраса, на шлюбны пір, што ўжо астыць паспеў. Але вясельнікі не адчувалі нячутных крокаў бога. Ён святыню, як мокры плашч, праносіў асцярожна, і, пэўна, кожнаму з гасцей прысутных памроілася нешта, бо ён раптам угледзеў на другім канцы стала гаспадара: ускочыўшы з падушак, уздыбіўся ад жаху той, і твар, і ўся пастава жудасць выяўлялі. Ды раптам зноў настала цішыня, нібы на дно асеў увесь асадак глухой, незразумелай гаманы... Аднак адразу ўсе смурод адчулі пратухлага, бо нежывога, смеху. I ўсе адразу тут пазналі бога, фатальнага пазналі вестуна, і зразумелі сэнс яго з’яўлення... I ўсё-такі навінаю жахлівай, як самае няўцямнае на свеце, здалося ўсё, што статны бог сказаў. Адмет памрэ. Калі? Цераз гадзіну. I той пачаў аб сцены жаху біцца, на друз раскрышваючы тоўсты мур, да бога рукі працягнуў з мальбою, выпрошваючы каліўца жыцця, хоць год, хоць месяц, тыдзень,— не! — не дні, а ночы — не, хай толькі ноч, адна-адзіная, вось гэта ноч. Адмовіў бог. I закрычаў Адмет, прарэзліва, нястрымна, як крычала, яго раджаючы ў пакутах, маці. I паявілася старая маці, і падышоў стары, нямоглы бацька — збянтэжаныя, сумныя старыя. Упершыню іх блізка ўбачыў сын, і, крык суняўшы, раптам ён прамовіў: мой бацька, няўжо ты гэтак рэштай даражыш, асадкам прахлым, што не лезе ў горла? Аддай яго! А ты, старая маці, матрона, чаго сюды прыйшла? Ты ж нарадзіла. Ён іх схапіў, трымаючы аберуч, нібы жывёл ахвярных. Потым раптам іх адштурхнуў, працяты новай думкай, і, ўвесь прасветлены: «Крэон!»—усклікнуў. I больш ні слова, толькі-толькі гэта. I твар яго асветлены быў Іншым — не сказаным уголас, безназоўным, запаленым, як лямпа над сталом, яго любімым сябрам, маладым: Ты ж бачыш, мне старыя — не замена, яны — нішто ўжо, старасць, парахня. А ты, а ты — краса і свежы сок... I тут з вачэй яго знік добры сябар, затое бачыць ён — ідзе яна. (Здавалася, што паніжэла ростам, маркотная была ў вясельных строях.) Астатняе...— вось вуліца, якою ідзе яна, ідзе... (вось падыходзіць, непаслухмянымі рукамі ён...) Чакае ён... Яна загаварыла не да яго — да бога. Слухаў бог, і кожны ў богу мог пачуць яе: «Ніхто яму заменай быць не можа, а толькі я. Ніхто на белым свеце не паміраў так. Што ж сабе вазьму з мінулага? У гэтым — смерці сэнс. Няўжо ты ад яе, сюды йдучы, пра ложак наш нічога не дазнаўся, што ён таксама (ложак) — з царства тлену? Развітваюся я. З сабою ўсё бяру. I я пайшла, каб растварылася, прапала ўсё, што пад маім каханнем пахавана... Вядзі мяне! Замест яго памру!» Як вецер, што мяняе свой кірунак, так падыходзіць да змярцвелай бог, і стаў адразу бог далёкі мужу, якому непрыкметна ён шпурнуў пад ногі сто гадоў жыцця зямнога. А той, узрушана прасцёршы рукі, да абаіх іх кінуўся, бы ў сне. Яны пайшлі да выхаду, ў якім жанчыны плакалі. I ўсё ж яшчэ паспеў разгледзець ён яе аблічча з прасветленай усмешкаю надзеі і абяцаннем — зноў сюды вярнуцца да мужа з царства ценяў, да яго, яшчэ жывога... Ён на каленях стаяў, рукамі вочы засланіўшы, каб з той усмешкаю пабыць сам-насам.