Читать «Прыліпала» онлайн - страница 5

— А калі заначуем?..

Копы стаялі пасярэдзіне лугу. Мы выбралі канцавую, бліжэйшую да лесу, у які неспадзявана загналі табун. Трохі разваяваўшы верх, у ботах і кажухах паўшываліся ў сена, якое там, усярэдзіне, абдавала сухасцю і цяплынню. Можна было тут жа і задрамаць, ды пасля маўклівай пагоні за аленямі разгаварыўся Сярожка:

— Звечара яны толькі горла чысцілі.

— Цяпер доўга маўчаць будуць?

— Самае цікавае к раніцы пачнецца.

На блізкім дрэве застракатала сарока. У канале, як прачнуўшыся ад гэтага стракатання, моцна пялёхнула па вадзе нешта вялікае і жывое — напэўна, бабёр.

— Табе ў голаў не холадна, Сярожка? Ужо на макушку нешта браць трэба.

— Мая галава пад аўчынай. Вы таксама настаўце каўнер. Ён вялікі. Раса кладзецца. Вы настаўце.

— Угрэўшыся, усё праспіш. Лепш з халадком.

— Вас алені пабудзяць.

— Хоць бы пабачыць. Туман ці дасць.

— Яшчэ лепей. Пад раніцу гэтае малако як разбяжыцца па атаве— алені ўплаў пойдуць.

— Як гэта?

— А тады пабачыце.

— Ну, давай спаць.

— Спіце.

Мы змоўклі, і маім слыхам завалодала апошняя і адзіная мелодыя ночы — нуднае сакатанне няўрымслівых цвыркуноў. Яно лілося як з бяздоння, і толькі пачаўшы прывыкаць да яго, я быў пачаў разам з тым засынаць, ды раптам гэтае сакатанне паглынуў пошум крылаў вялізнай птушкі. Расплывістым ценем яна шуганула над намі ў бок канала, дзе пялёхнуўся бабёр, і, напэўна, села там, бо шум у крылах абарваўся блізка і неяк адразу.

— Не спіць,— уздыхнуў Сярожка.

— Бусел?

— Не, жораў. Яны тут жывуць.

— Яшчэ не ўцяклі ад халадоў?

— Ужо. Гэты застаўся, адзін. Пазняк, і крыло параненае. Як стаі ляцелі, ён падняцца не змог. Усе падняліся, крычаць, гукаюць яго, кружацца, а ён на зямлі стаіць, плача, як сірата якая.

— Ты бачыў?

— Ведаю. Цяпер месца сабе не знаходзіць.

— Загіне?

— Бацька абяцаў злавіць. На зіму ў хату возьмем.

— А як злавіць?

— Мароз ціскане — сам да рук пабяжыць. Людзей ён не баіцца.

Той ноччу, пад раніцу, я прачнуўся сам, без Сярожкавай помачы: ён яшчэ спаў. Адкрыўшы вочы, я разгледзеў над сабой месяц, убачыў надзіва вузкія пёры воблакаў. Празрыстыя, быццам марлевыя, воблакі распаўзліся па ўсім небе, і яно нагадвала зямлю, такую ж белую ад туману. Нібыта і тут, вакол капы, і там, вакол месяца, слалася адна і тая ж стыхія, а берагі ў іх былі таксама адны: круг лесу. Гэтыя берагі ледзьве праглядваліся, але разам з тым, як і ўсе берагі для вандроўнікаў, сваім далёкім цяплом абяцалі штосьці ўжо страчанае і нешта яшчэ не набытае. Я ляжаў тварам да неба, і свежая глыбіня ночы скіроўвала мае думкі ўжо не назад, да сну, а наперад — да цвярозай развагі і пражытай рэальнасці: там, у малюнках перажытага, слаліся такія ж белыя ночы. Адна з іх, як ружовы сон. У той ночы мы з бацькам ляжым на возе пад такім жа сцюдзёным асеннім небам, і мне гэтак жа, як цяпер, цёпла ў ногі, але не таму, што яны ў ботах і сене — нічога гэтага не было,— а таму, што бацька развязаў мех з хатнім рыззём і загадаў мне ўтачыць туды ногі. Мы вязём свае пажыткі на чыгунку, якой будзем вяртацца з бежанства. I другая ноч... Паром у тым жа восеньскім тумане, і мы ўсёй сям'ёй сядзім на мяккіх клунках, плывучы за Волгу... Бывалі і яшчэ не менш белыя ночы восені. Але на ўспамін прыходзяць тыя дзве.