Читать «Населены востраў» онлайн - страница 169

Ён сьніў Сонца, Месяц, зоркі. Усё адразу, такі быў дзіўны сон.

Спаць давялося нядоўга. Цягнік спыніўся, са скрыгатам адкацілася цяжкія дзьверы, і зычны голас гыркнуў: «Чацьвёртая рота! Вылятай!» Было пяць гадзін раніцы, сьвітала, стаяў туман і сыпаў дробны дожджык. Штрафнікі, канвульсыўна пазяхаючы, трасучыся ад дрыжыкаў, млява палезьлі з вагона. Капралы былі ўжо тут як тут, злосна і нецярпліва хапалі за ногі, зрывалі на зямлю, асабліва флегматычным давалі па шыі, крычалі: «разьбірайся па экіпажах! Станавіся!... Куды лезеш, скаціна? Зь якога ўзводу?... Ты, мардаты, табе колькі разоў паўтараць?... Куды палезьлі? Вашывая банда!...»

Сяк-так разабраліся па экіпажах, выстраіліся перад вагонамі. Нейкі ханурык, заблукаўшы ў тумане, бегаў, шукаў свой узвод — на яго брахалі з усіх бакоў. Змрочны нявыспаны Зэф — барада дубка — хрыпеў панура і выразна: «Давайце, давайце, стройце, мы вам сёньня навоюем...» Капрал, што прабягаў побач, мімаходам зьездзіў яму па вуху, Максім зараз жа выставіў нагу, капрал пакаціўся ў бруд. Экіпажы задаволена заржалі. «Брыгада, зва-ж-ж-жай!» — закрычаў нехта нябачны. Залямантавалі, знатужваючыся, камандзіры батальёнаў, падхапілі камандзіры ротаў, забегалі камандзіры ўзводаў. Ніхто на «зважай» ня ўстаў, штрафнікі гарбаціліся, засунуўшы рукі ў рукавы, прытанцоўвалі на месцы, шчасьліўчыкі-багацеі палілі, не хаваючыся, хтосьці, далікатна павярнуўшыся сьпіной да паноў камандзіраў, спраўляў патрэбу, па шэрагах ішлі размоўкі, што жэрці, па ўсім відаць, зноў не дадуць і каціся яны туды й сюды з такой вайной. «Брыгада, спа-а-ачні! — закрычаў раптам Зэф зычным голасам. — Р-роскід! Аправіцца! » Экіпажы з гатоўнасьцю разышліся былі, але зноў замітусіліся капралы, і раптам уздоўж вагонаў пабеглі, расьцягваючыся ў рэдкую шарэнгу, гвардзейцы ў бліскучых чорных плашчах, з аўтаматамі напагатове. І сьледам за імі ўздоўж вагонаў набягала спалоханая цішыня, экіпажы пасьпешліва строіліся, падраўноўваліся, нехта са штрафнікоў па старой звычцы заклаў рукі за галаву і расставіў ногі.

Жалезны голас з туману сказаў нягучна, але вельмі чутна: «Калі хто-небудзь зь мярзотнікаў раскрые пашчу, загадаю страляць». Усе замерлі. Млява пацягнуліся хвіліны, запоўненыя чаканьнем. Туман патроху расьсейваўся, адкрываючы несамавітую станцыйную пабудову, мокрыя рэйкі, тэлеграфныя слупы. Справа, перад фронтам брыгады, выявілася цёмная купка людзей. Адтуль даносіліся нягучныя галасы, хтосьці злосна гыркнуў: «Выконвайце загад!» Максім пакасіўся назад — ззаду нерухома стаялі гвардзейцы, глядзелі з-пад капюшонаў з падазрэньнем і нянавісьцю.