Читать «Населены востраў» онлайн - страница 148

Яны выйшлі на плошчу і спыніліся ля аплаўленага помніка. Гай з сумам азіраўся. Вакол у гарачым марыве калыхаліся жоўтыя разваліны, было душна, сьмярдзюча, але ўжо не хацелася сыходзіць адсюль, з гэтага страшнага, але ўжо прывычнага месца, і зноў цягнуцца празь лясы, аддаючыся на волю ўсіх цёмных выпадковасьцяў, якія падпільноўваюць там чалавека на кожным уздыху... вярнуцца б зараз у свой пакойчык, пагуляць з лысенькай Тангай, зрабіць ёй, нарэшце, абяцаную сьвістульку са стрэлянай гільзы, — не пашкадаваць, масаракш, стрэліць у паветра патрон для беднай дзяўчынкі...

— Куды ж усё-ткі маеце намер ісьці? — спытаў прынц-герцаг, прыкрываючы твар ад пылу сваім пашарпаным, выцьвілым капелюшом.

— На захад, — адказаў Максім. — Да мора. Далёка адсюль мора?

— Трыста кілямэтраў... — вымавіў прынц-герцаг раздумліва. — І давядзецца ісьці празь вельмі заражаныя месцы... Слухайце, — сказаў ён. — А можа быць, зробім так?... — Ён надоўга змоўк, і Гай ужо пачаў нецярпліва пераступаць з нагі на нагу, але Максім не сьпяшаўся, чакаў. — Эх, навошта ён мне! — сказаў, нарэшце, прынц-герцаг. — Шчыра кажучы, захоўваў я яго для сябе, думаў: калі зусім стане кепска — калі нэрвы здадуць, сяду на яго і павернуся дадому, а там хоць пад расстрэл... Ды што ўжо цяпер... Позна.

— Самалёт? — хутка спытаў Максім, з надзеяй гледзячы на ​​прынца-герцага.

— Так. «Горны Арол». Вам гаворыць што-небудзь гэтая назва? Не, канешне... А вам, малады чалавек? Таксама не... Найзнакаміцейшы некалі бамбавоз, панове. Асабісты Ягонае Імпэратарскае Вялікасьці Прынца Кірну Чатырох Залатых Сьцягоў Імянны бамбавоз «Горны Арол»... Жаўнераў, памятаецца, на памяць прымушалі зубрыць... Радавы такі і такі! Назаві асабісты бамбавоз ягонае імпэратарскае вялікасьці! І той, бывала, называе... Так... Дык вось, я яго захаваў. Спачатку хацеў на ім эвакуаваць параненых, але іх было занадта шмат. Потым, калі ўсе параненыя памерлі... Ат, ды што распавядаць. Бярыце яго сабе, галубчык. Ляціце. Гаручага хопіць на палову сьвету...

— Дзякуй, — сказаў Максім. — Дзякуй, прынц-герцаг. Я вас ніколі не забуду.

— Ды што ж — мяне, — прамовіў стары. — Не дзеля сябе даю... А вось калі ўдасца вам, галубчык, што-небудзь, вы на гэтых вось не забудзьцеся.

— Удасца, — сказаў Максім. — Удасца, масаракш! Павінна атрымацца, сумленьне там або не сумленьне!... І я нікога ніколі не забуду.

16

Гаю ніколі яшчэ не даводзілася лётаць на самалётах. Ён і самалёт убачыў упершыню ў жыцьці. Паліцэйскія верталёты і штабныя лятаючыя плятформы ён бачыў ня раз і аднойчы нават прымаў удзел у аблаве з паветра — іх сэкцыю пагрузілі на верталёт і высадзілі на шашу, па якой пер да маста натоўп збунтаваных з-за кепскае ежы штрафнікоў. Ад гэтага паветранага кідка ў Гая засталіся найнепрыемнейшыя ўспаміны: верталёт ішоў вельмі нізка, трэсла і разгойдвала так, што вантробы выварочваліся навыварат, і ў дадатак — тлумны роў вінта, бэнзынавы смурод і фантаны машыннага алею, якія пырскалі адусюль.