Читать «Млын на Сініх Вірах» онлайн - страница 30

Андрэй. Мне лягчэй, калі я паразмаўляў з табою, даўно гэтага не было. Але не магу, не магу я яе забыць. Пячэ ў сэрцы.

Лаўрановіч. Та-ак. Значыцца, як у песні:

“I чарка мала, I гарэлкі няма, Люба, люба, не цячэ, Каля сэрца пячэ”.

Не паробіш тут нічога, сынок. I лепей за ўсё забыць. Не руш сэрца сваё. Ну, дай я цябе пацалую. Час “да дому”. Цыкмуну перадай, што мы за апошнія дзесяць дзён высадзілі на трох чыгунках у паветра чатыры саставы.

Пайшоў.

Андрэй. Марыська, чуеш? Цяжка мне... На плошчы шум. Самагоншчыца, баба Ерэтычка крычыць, махаючы кулакамі.

Баба Ерэтычка. Падла ты, злодзей, паліцайская твая душа!

Дзюбка (падышоў да Андрэя). Баба Ерэтычка разараецца.

Баба Ерэтычка. Людзейкі добрыя, а чаго ж гэта вы глядзіцё, чаго церпіцё? Прыйшла гэта паліцайская харцызяка з сябрамі, немцаў двух прывялі! Самагон палілі чысты, жытні. Выдудлілі нагбом восем кубкаў і пайшлі і грошы не заплацілі. Што ж гэта за парадачкі, якая гэта ўлада! Каб табе той самагон у глотцы стаў, каб цябе ад яго раздула, мерын! Каб цябе стацця схапіла падучая, ляк, звіх, цемяннік, верады абляпілі, лішаі. Каб табе грызь у жывот, каб табе вогнік твар сапсаваў, скула сіняя, каб табе валасень на ўсе твае члены! Каб цябе хінця трусіла! А што ж гэта такое, людзі? Самагон чысты, жытні! Бессаромная твая мыса! Казалуп ты, свіння! Каб з цябе дзеці кроў на старасці год выпілі, як ты той самагон выпіў, каб твая жонка вожыка ўпоперак шэрсці нарадзіла, каб у цябе ўсе твае сабачыя зубы выпалі і застаўся адзін для зубнога болю.

Дзюбка. Канцэрт, дый годзе. Але не ўмее яна клясці. Быў у мяне адзін знаёмы яўрэй. Той быў мастак, куды гэтай бабе. Ён рызман збіраў па вёсках, навучыўся. I свае яўрэйскія пракляцці ў яго былі: “Каб табе на язык села столькі верадаў, сколькі было дзірачак на той мацэ, якую спяклі яўрэі ўсяго свету з дзён Ісходу і да нашых дзён”. Добра кляў! (Уздыхнуў.) Забілі яго нядаўна. На вуліцы Энгельса. У гета.

З’яўляецца на плошчы стары лірнік, сядае, пачынае круціць ручку ліры, яго абступаюць бабы.

Лірнік.

Плачамся мы, узрыдаемся, На апошні час спамышляемся. Ой як прыйдзе на немцаў апошні час – Іх паставяць, як грэшнікаў, на левы бок: “Ой і прэч вы пайдзіце, праклятыя, У тыя пячоры, што агнём гараць, Забівалі вы дзетак-немаўлятачак, Кралі хлеба кавалак са старэчых рук. Ці не вы гэтыя хаты папалілі агнём? I для вас агні гараць неўгасімыя, Чэрві сіпяць неўсыпучыя. Із ныня і да веку Вам там і быць. (Людзі стаяць з сухімі, палаючымі вачыма. Лірнік запявае “Сірацінку”.) Няшчасная ў свеце гадзіна настала. Бедная сіротка ад маткі засталася. Большы застанецца, у заслугу пойдзе, Якія маленькія – прапалі навекі. Стрэў пан бог сіротку: “А куды ж ідзеш ты? – Матульку шукаці! Вярніся, сіротка, бо далёка зойдзеш. А ты сваёй маткі давеку не знойдзеш. Ужо твая маці на гары высокай, На гары высокай, у труне глыбокай”. Як пайшла сіротка над труной рыдаці, Тут абазвалася з труны яе маці: “Як жа мне цябе к сабе ўзяці? Як цяжка-важка камень узнімаці, Яшчэ цяжчэй-важчэй цябе к сабе узяці”.