Читать «Белы Бім Чорнае вуха» онлайн - страница 91

— А гэта тут яшчэ што за пугач? — спытаўся ён у Біма, бо, мабыць, кінуліся вялікія вочы.

Бім сеў, як і патрэбна ветліваму, стомлена вільнуў хвастом («Хворы я, маўляў. Гаспадара шукаю»). Змена нічога не зразумеў, як і многія людзі не разумеюць сабак, а замест адказу адчыніў дзверы і падапхнуў Біма нагою:

— Правальвай, пачвара.

Бім пайшоў перакананы: Змена — гадкі чалавек. Але ісці далей ён не мог: калі пад'еў цюры, ён чамусьці яшчэ больш знясілеў, а сон валіў яго з ног. Перамагаючы сон, Бім зайшоў у дом, які будуецца, зашыўся ў жмак габлюжак, якія пахлі хвояй, і заснуў моцна-моцна.

За дзень яго ніхто не патрывожыў. Так ён і праляжаў да вечара. Прыцемкамі абышоў ніжні паверх, знайшоў на акне амаль паўбулкі хлеба, большую частку з'еў (наеўся), меншую вынес з дома і загроб у мяккую зямлю ля траншэі; усё гэта ён зрабіў сумленна, як і павінна рабіцца, хоць і неставала сілы, але сабачае правіла «хавай кавалак на чорны дзень» трэба не забываць. Цяпер ён адчуў, што можа ісці далей. І пайшоў да сваіх родных дзвярэй.

Да родных дзвярэй, да тых самых, знаёмых з першых дзён жыцця, да дзвярэй, за якімі давер, наіўная святая праўда, спачуванне, сяброўства і спагада былі такія натуральныя, такія простыя, што самі гэтыя паняцці называць не мела ніякага сэнсу. Ды і нашто ўсё гэта Біму асэнсоўваць? Ён, па-першае, не змог бы гэта зрабіць, бо ўсё-такі ён сабака, а па-другое, калі б ён і паспрабаваў падняцца на недасяжную яму вышыню розуму чалавека, ён загінуў бы ўжо ад таго, што яго наіўнасць людзі палічылі б дзёрзасцю незвычайнаю і нават злачыннаю. На самай справе, Бім тады кусаў бы падлюгу абавязкова, палахліўца — таксама, хлуса — не задумваючыся, бюракрата ён еў бы па кавалках і г.д., і кусаў бы свядома, выконваючы свой абавязак, а не так, як ён укусіў Шэрага, пасля ўжо таго, як той жорстка біў яго па галаве. Не, тыя дзверы, да якіх ішоў Бім, былі часткаю яго самога, яны былі яго жыццё. І ўсё. Так, ніводзін сабака на свеце не лічыць звычайную адданасць чымсьці незвычайным. Але людзі прыдумалі гаварыць пра гэтае пачуццё сабакі як пра подзвіг толькі таму, што яны ўсе не часта могуць быць адданы сябру і верныя свайму абавязку так, каб гэта было сутнасцю іх жыцця, арганічнаю натуральнаю асноваю самога існавання, калі высакароднасць душы — тое, што само сабою разумеецца.

Дзверы, да якіх ішоў Бім, — гэта дзверы яго сябра, а адпаведна, і яго, Бімавы, дзверы. Ён ішоў да дзвярэй даверу і жыцця. Бім хацеў дайсці да іх, або дачакацца сябра, або памерці: шукаць яго па горадзе ўжо неставала сілы. Мог ён толькі чакаць. Толькі чакаць.

Але што мы можам зрабіць, калі і гэтаю ноччу Бім так-такі і не дайшоў да свайго дома?

Трэба было перш за ўсё абмінуць раён Шэрага, а таму абавязкова прайсці паўз дом Толіка. Так яно і было. Бім апынуўся ля веснічак маленькага сябра і не мог прамінуць іх, быццам чужыя. Ён прылёг ля высокае цаглянае агароджы, скруціўшыся ўпаўабаранка і адкінуўшы голаў убок: ці то ранены сабака, ці то памірае, ці то зусім нежывы — мог так падумаць кожны прахожы.

Няма і няма. Бім не пойдзе ўжо да дзвярэй гэтага дома. Ён толькі адпачывае ад болю і суму ля плота, а потым пойдзе дадому. А магчыма… магчыма, акажацца сюды сам Толік… Ці нам вінаваціць Біма за тое, што няма ў яго логікі, што яна яму недаступна? І ён ляжаў у такой сумнай сабачай позе без усякае логікі.