Читать «Белы Бім Чорнае вуха» онлайн - страница 90

Бім зайшоў у вартаўніцкую, амаль упаў ля парога. Вартаўнік адрэзаў кавалак хлеба, размачыў у вадзе і паставіў Біму. Той з удзячнасцю з'еў, пасля паклаў галаву на лапы і глядзеў на дзядулю.

І пачалася ў іх гаворка пра жыццё.

Сумна вартаўніку, дзе б ты ні вартаваў, а тут — жывое стварэнне глядзіць на яго здзіўленым, чалавечым, няшчасным і, адразу відаць, мучаніцкім позіркам, які, магчыма, таму так і ўражвае.

— Дрэннае ў цябе жыццё, Чорнае вуха, відаць адразу… Чаму ж яно? — спытаўся ён перш-наперш. — Хіба табе яшчэ чарга на ордэр не падышла? Ці так што?.. Я, брат, таксама, вось: чарга падыходзіць і адыходзіць, Міхей застаецца. Колькі іх, гэтых дамоў, панастаўлялі, а я ўсё вось з гэтаю будкаю пераязджаю з месца на месца. Ты вось збяжыш, напрыклад, і паспрабуй напісаць мне ліст: няма куды. Без адраса пяты год: «БМУ-12, Міхею». І ўсё табе пісанне. Не пакет, а ганьба адна. Піць-есці — хоць задушыся, хоць гальштук начапі і капялюш — на лоб; а вось жыць няма дзе, разумееш. Дзе падзецца? Дачасна так цяжка… А зваць мяне Міхей, Міхей я, — тыкаў ён сам сабе пальцам у грудзі і адпіваў пакрысе з бутэлькі (рабіў ён гэта кожны раз, як толькі выпальваў зарад свае гаворкі).

Бім добра зразумеў Міхееў маналог, па-сабачы, гэта значыцца, па знешнім выглядзе, па інтанацыі, па дабраце і прастаце: добры чалавек — Міхей. Паміж іншым, не так і важна разумець усе словы (яно сабаку нават і не патрэбна), а галоўнае — зразумець чалавека. Бім зразумеў яго і адразу ж задрамаў, прапускаючы міма вушэй далейшую гаворку. Але ўсё ж з-за павагі да субяседніка ён то заплюшчваў, то расплюшчваў вочы, адганяючы сон.

А Міхей вёў далей тым жа тонам:

— Ты вось заснуў, і ўся марока. А мне нельга. Нарвецца кантроль: «Дзе Міхей? Няма. Звольніць Міхея. Абавязкова». Вось яно што. Не акажыся на пасту або засні — адразу табе пад нос: «Дзе Міхей? Няма. Звольніць Міхея!» І ўся марока.

З-за дрымоты Бім толькі і адрозніваў словы: «Міхей… Міхей… Міхей… І ўся марока».

А Міхей адпіў яшчэ разы са два, выцер вусы, пасаліў хлеб, панюхаў і пачаў есці, гаворачы да Біма:

— А я так і скажу, Чарнавушка, перад сабакам і то нават лепш паспавядацца: нікому не скажа і спрачацца нечага, а самому палягчае… Вось я, Міхей, — ахова. Са стрэльбаю. Цяпер пытаюся: калі крадзе не адзін? Што Міхей зробіць? Нічога ён не зробіць. І ўся марока… Кажуць, закон. Добра — закон: злавіў — пяць год яму, с-сучаму сыну! А-а! Ды вось толькі яго злавіць трэба, вось дзе загваздка. Як улавіць? Вось яно і ёсць. Ты вось — сабака. Насаджаю я табе кораб зайцаў, выпушчу ўсіх разам, а табе лавіць загадаю. Яны разляцяцца ва ўсе бакі — і ўся марока. Ну, зловіш ты аднаго. А астатнія? Уця-яку-уць, — Міхей так весела засмяяўся, што Бім прыпадняў галаву — хоць ты і яму ўсміхайся.

Але Біму было не да таго.

Дзверы адчыніліся. Увайшоў чалавек, таксама вартаўнік, і сказаў:

— Перазменка. Кладзіся, Міхей, спаць.

Той дабраўся да лежака і адразу ж заснуў. А Змена сеў за стол на Міхеева месца, крышку пасядзеў і прыкмеціў Біма.