Читать «Канёк-гарбунок» онлайн - страница 7

Служка царскі заўважаць...

Быў з баяр ён, зваўся спальнік,

Да Івана быў начальнік

Над канюшняй у цара.

Быў! Прайшла яго пара!

То не дзіва, што злаваўся

На Івана і пакляўся:

«Жыў не буду, а прыблуд

Выжыву, не будуць тут!»

Каб намераў злых не выдаць,

Каб хутчэй Івана выгнаць,

Ён прыкінуўся нямым,

Блізарукім і глухім.

Думаў з ім рахункі звесці,

На пасаду зноў пралезці.

Дык праз тыдняў гэтак пяць

Стаў нямко той заўважаць,

Што Іван не чысціць коней.

Далей-болей, далей-болей -

І не корміць нават іх!

А яны жывей жывых,

Хвост заўсёды ў іх трубою,

Ззяюць гэткай чысцінёю -

Можна толькі ў сне сасніць.

А Іван удзень жа спіць!

Свежая пшаніца ў стойлах,

Чанішчы з сытою^[3]-пойлам...

А Іван не насыпаў!

А Іван не наліваў!

«Дамавік мо памагае,

Насыпае, налівае?

Бляск наводзіць вараным,

Заплятае грывы ім...

Чарадзей Іван, няйначай!

Цэлы вывадак чарцячы

Робіць справу за яго.

Ох, прыгрэў цар не таго!..

У царкву не ходзіць Ваня,

Ён, напэўна, басурманін.

Носіць каталіцкі крыж,

Чхае на цароў прэстыж.

Пост стаіць - жарэ ён мяса,

Нарабіў сабе прыпасаў...

Царскай думе данясу,

Толькі фактаў прыпасу».

Так рашыў нямко той, спальнік,

Што ў канюшні быў начальнік.

У засек залез тайком

І засыпаўся аўсом.

Вось і поўнач наступіла,

У нямка душа заныла:

Раптам прыйдзе дамавік,

Ці сам чорт, ці чараўнік?!

Зарыпелі дзверы глуха,

Натапырыў спальнік вуха

І праз дзірачку глядзіць,

Хто ідзе, хто тупаціць.

Коні тупаюць, а той,

Што зайшоў, не з барадой.

Дзверы шчыльна зачыняе,

Шапку з галавы здымае.

На акно яе кладзе,

З шапкі скрутак дастае

І разгортвае паволі -

Бляск ляціць па наваколлі!

Спальнік ледзь не закрычаў,

Туліць да вачэй рукаў.

Як дрыжаў і варушыўся,

Ссунуўся авёс, зваліўся.

Дамавік жа штось гудзе,

У засек пяро кладзе.

Шпігуна не заўважае,

Коней чысціць пачынае.

Грыўкі звязвае ў пучок,

Грывы чэша набачок,

Косы з іх пляце старанна

І спявае ўжо, як п'яны.

«Ні вусоў, ні барады,

Хвацкі хлопец, хоць куды.

Пазументы на адзенні,

Боцікі на заглядзенне...

Чорт уводзіць мяне ў зман,

Але ж - выліты Іван!» -

Спальнік ведаць добра хоча,

З усёй моцы лупіць вочы:

Ці Іван прад ім, хітрун?

«Ён!.. Знайшоўся мне пяюн...

Ведацьме цар неўзабаве

Хітрыя твае забавы.

Я табе так не спушчу

І зраблю ўсё, як хачу».

А Іван сабе спявае,

Грывы ў косы заплятае,

Не чакае, што бяда...

Не! - бядотаў чарада

На яго ўпадзе знянацку.

І пяро Жар-птушкі, цацку,

Даўшы конікам яды

І наліўшы ім сыты,

Зноў у шапку ён хавае -

Іншай схованкі не знае.

Спаць ля конскіх задніх ног

На падушку-шапку лёг,

Бо работа прытаміла,

І захроп, як той асілак,

Як той з казкі Еруслан.

«Дурань, дурань ты, Іван...» -

Спальнік крадзецца, як ліха,

Пальцы ў шапку суне ціха,

Хоп пяро! - і след прастыў,

Быццам тут ён і не быў.

Толькі цар устаў, памыўся,

Спальнік да яго з'явіўся.

Аб падлогу грук ілбом -

Аж уздрыгвае ўвесь дом.

«Я з павіннай галавою,

Цар, схіліўся прад табою.

Гаварыць мне загадай,

За дзярзоту не карай». -

«Гавары без выкрунтасаў,

Я не маю многа часу, -

Пазяхае, хрысціць рот. -

Бо не сядзеш цэлы год,

Як бізун усмак паходзіць,

Хоць я добры па прыродзе...» -

«Злітуйся, вялікі цар!

Я не нейкі там махляр.

Як схлушу - Гасподзь скарае.

Ад цябе Іван хавае

Не каштоўнасць-серабро -