Читать «Канёк-гарбунок» онлайн - страница 5

Ваня ж брык пад воз, як сноп,

І да раніцы прахроп.

Паўставалі рана-рана,

Паднялі з каньком Івана...

Вось і горад... Конны рад

Супраць каменных палат.

А ў сталіцы гэткі звычай:

Як не скажа гараднічы,

То не можна прадаваць,

Як не можна і купляць.

Час абедні наступае,

Гараднічы выязджае.

Туфлі. Шапка з барсука.

Тупат-цокат рысака.

Сотня варты і вяшчальнік,

Важны, нібы ён начальнік,

Трубіць голасна ў трубу

І крычыць на ўсю губу:

«Госці^[2], крамы адчыняйце,

Прадавайце і купляйце!

А наглядчыкам сядзець

Каля крамаў і глядзець,

Каб усё ішло парадкам,

Ціха, мірна, згодна, гладка,

Бо як змогуць ашукаць -

Ветру ў полі йдзі шукаць!»

Госці лаўкі адчыняюць,

Люд хрышчоны заклікаюць:

«Падыходзьце ўсе сюды -

У гандлёвыя рады!

Калі ласка, тары-бары,

Ёсць усякія тавары!

Ёсць кітайка і атлас,

Закупляйце ўсё ў запас!

Людцы добрыя, панове!

Рады будзеце абнове!»

Пакупцы аж валам пруць,

У купцоў тавар бяруць.

Тыя грошы лічаць, лічаць,

Пакупцам здароўя зычаць.

А той соценны атрад

Прыязджае ў конны рад.

Бачаць столькі тут народу -

Не прабіцца да ўваходу!

Людзі проста аж кішаць,

І рагочуць, і крычаць.

Гараднічы задзівіўся:

Бач, народ развесяліўся!

Даў атраду ён загад

Расчышчаць дарогу ў рад.

«Басаногія вы чэрці! -

Вусачы крычаць. - Да смерці

Можам тут вас засячы!» -

І пусцілі ў ход бічы.

Тут народ заварушыўся

Шапкі зняў і расступіўся.

Бачыць коннай сотні раць:

Побач два кані стаяць.

Маладыя, вараныя,

Грывы ўюцца залатыя.

Гараднічы аж знямеў,

Потым кажа нараспеў,

Вочы лупячы на грывы:

«Многа ў свеце ўсякіх дзіваў.

Я шмат ездзіў і хадзіў,

А такіх не бачыў дзіў!»

І атрад увесь здзівіўся,

Расступіўся, расхіліўся.

Гараднічы злез далоў,

Коней ціха абышоў.

Загадаў: «Каб не куплялі,

Рот на іх не разяўлялі!

Паскачу я да двара

З навіною для цара».

Частку кінуў ён атрада

І паехаў для даклада.

«Бацька цар, памілуй нас! -

І прыцішыў голас-бас,

Пузам гэпнуў шчыра вобзем -

Мо цара пакорай возьме? -

Гаварыць мне загадай,

За дзярзоту не карай!»

Цар якраз быў у гуморы:

«Ой, як доўга ты гаворыш!» -

«Як умею, раскажу.

Гараднічым я служу...

Справу я раблю сумленна». -

«Чулі гэта. Несумненна!» -

«Сёння я падняў атрад,

Каб наведаць конны рад.

Прыязджаю... А наро-о-оду!

Не прабіцца да ўваходу.

Што рабіць? Я загадаў

Плёткай гнаць, хто замінаў.

Разагналі... Што ж я бачу?

Нават цяжка растлумачыць.

Конны рад... І два кані...

Ды такія - як агні!

Маладыя, вараныя,

Грывы льюцца залатыя,

Спрэс з алмазаў капыты,

А па іх, па самым краі,

Перлы ціхім бляскам граюць.

Падхапіўся з трона цар:

«Гэта проста боскі дар!

Гэй! Падаць хутчэй карэту!

Сам у конны рад паеду!

Я лічу, мне гэткі цуд

Мець загадвае статут!»

Слугі ўраз цара сабралі

І карэту падагналі.

Стаў за ёй стральцоў атрад...

Вось і ён, той конны рад.

На калені людзі ўпалі,

«Слава!» - бацьку закрычалі.

Цар раскланяўся і сам

Вылез з горам папалам.

Ледзь не кінула ў гарачку,

Як тых коней двух убачыў.

Справа, злева абышоў,

Маладзеючы душой.

Са шчаслівай, добрай мінай

Грывы гладзіў, лашчыў спіны...

Коні - воч не адарваць,

Аж гатовы цалаваць.

Жарабцы дык жарабцы...

«Гэй вы, хлопцы-малайцы!

Гаспадар хто? Як пабачыць?»

Ванька скеміў: «Нешта значу,

Раз са мной гаворыць цар,

Я не мошка, не камар!»