Читать «Канёк-гарбунок» онлайн

За гарамі, за лясамі,

За шырокімі марамі

У сяле жыў-быў адзін

Стараваты селянін.

Тры сыны былі ў старога,

Большы розуму меў многа,

Быў сярэдні сяк і так,

Меншы - дурань ці прастак.

Разам сеялі пшаніцу

І вывозілі ў сталіцу,

Бо ад горада сяло

Як рукой дастаць было.

Там пшаніцу прадавалі,

Трохі грошай выручалі,

Палічыўшы шмат разоў,

Кіраваліся дамоў.

Ды заўважылі аднойчы -

Стаў прыходзіць нехта ўночы

І ўчыняць з пшаніцы здзек.

Ды страшэнны - мо за век

Не зазналі горшай шкоды.

Шкоднік хто? З такой нягоды

Сталі думаць, меркаваць,

Як падгледзець, як пазнаць.

Дакумекалі, што варта

Выстаўляць у полі варту.

Кожны па чарзе ўначы

Будзе поле сцерагчы.

Толькі пачало змяркацца,

Стаў старэйшы брат збірацца.

«Дзе сякера? Дзе сахор?» -

І пайшоў у свой дазор.

Непагадзь якраз настала,

На яго жуда напала.

З віламі наперавес

У гумно на сена ўзлез.

І прахроп там да світанку!

Развіднела - ён да ганку.

На сябе вядро вады

Шух! - і грукае тады.

«Гэй вы, сонныя цяцеры!

Адчыняйце брату дзверы!

Як сабака, сёння змок

З галавы да самых ног».

Ну, браты ўпусцілі брата.

«Дык расказвай... Як там варта? -

Падступаюць да яго. -

Ці не бачыў ты каго?»

Вартавы наш памаліўся,

На два бокі пакланіўся,

Кашлянуў ён і сказаў:

«Я ўсю ноч, браткі, не спаў.

Бура з громам бушавала.

Так ліло! Не дождж - навала!

Я ж трымаўся да канца,

Хоць і вымак да рубца,

Ды паводзіўся харобра,

І ўсё скончылася добра».

Бацька сына пахваліў:

«Ты, Даніла... Каб я жыў!..

Паказаў ты двум астатнім

Добры прыклад, прыклад братні.

Каб, як той казаў, у час

Быў вось гэткім кожны з вас».

Толькі пачало змяркацца,

Стаў Гаўрыла ўжо збірацца.

Ён сякеру ўзяў, сахор

І пайшоў у свой дазор.

Ноч халодная настала.

Службу ён пачаў нядбала,

Бо як выйшаў за сяло,

Трэсці хлопца пачало.

Дзёру даў назад хлапчына

І пад плотам у дзяўчыны

Да світанку прахадзіў,

Потым хлопцаў разбудзіў:

«Гэй вы, соні! Уставайце,

Брату дзверы адчыняйце!

Ноччу страшны быў мароз,

Да пячонак я прамёрз».

Дзверы брату адчынілі,

У цяпло яго ўпусцілі.

«Дык расказвай жа хутчэй,

Хто пшаніцу нам таўчэ!»

Вартавы перахрысціўся,

На два бокі пакланіўся,

Неахвотна працадзіў:

«Я ўсю ночку прахадзіў...

Не прысеў ні на хвілінку:

Холад! Бегаў без спачынку,

Нібы той у жыце драч...

Не шанцуе мне, хоць плач.

А ў пшаніцы было ціха,

Абмінула сёння ліха».

Бацька сына пахваліў,

І Гаўрылу сон зваліў.

Пачало ўжо зноў змяркацца,

Трэба меншаму збірацца.

«А Іван падзеўся дзе?»

Ваня ж вухам не вядзе.

Шум у хаце стаў вялікі,

Сварка, лаянка і крыкі.

Ваня ў цёпленькім кутку

Спіну гладзіць вуркатку,

З печы песні распявае,

Пра сваю чаргу не дбае.

Бацька з ласкай падышоў:

«Дам гароху і бабкоў!

Павартуй схадзі ў ахвоту,

Хіба ж цяжкая работа?»

Злез Іван нарэшце з печы,

Малахай^[1] уздзеў на плечы.

Хлеб за пазуху кладзе,

У паход-дазор ідзе.

Вось і месяц узыходзіць,

Поле наш Іван абходзіць.

Азіраецца кругом

І садзіцца пад кустом:

Чэрствы хлеб грызе са смакам,

Лічыць зоркі - драбней маку!

Заіржаў у поўнач конь,

Ваня глянуў пад далонь.

Што такое? Мо памылка?

Не! Чароўная кабылка!

Белая, як свежы снег,

Тут знайшла сабе начлег.

Не кабыла - проста дзіва,

Грыва - золата, не грыва.