Читать «Канёк-гарбунок» онлайн - страница 4

Ці за дурня Ваню мелі?

Я не ўкраў - сумленне ёсць,

А сумленне ў вас - як госць!»

«Ты даруй нам, брат Іваша, -

Брат старэйшы гэтак кажа. -

Вельмі ж горкае жыццё,

Толькі ўстанеш - за выццё.

Шмат пшаніцай засяваем,

Толькі што з таго мы маем?

Пан аброкі з нас бярэ,

Спраўнік штрафамі дзярэ.

Як агорне жаль-нудота,

Хоць бяры скачы ў балота.

Мы з Гаўрылам тую ноч

Не заплюшчылі і воч,

Доўга думалі-гадалі...

Толькі коней мы не кралі.

Каб лепш гора гараваць,

Мы рашылі іх прадаць.

Не сяло там, а сталіца,

Там тавару - заваліцца.

А як грошы будзем мець,

Хай не золата, а медзь,

То й табе, як кажуць людзі,

У аддзяку нешта будзе.

Што хацеў бы ты купіць,

Каб ля дзевак пафарсіць?

Скажам, шапку купім, боты

Адмысловае работы.

Ты ж наш самы лепшы брат!

А пакуль ідзе не ў лад...

Бацька ж - бачыў? - заняможыў,

Працаваць ужо не можа...

Ты ж разумны чалавек,

Трэба ж неяк жыць свой век...» -

«Што ж, прадайце... - Ваня кажа, -

Раз рашылі - воля ваша.

Толькі як жа без мяне?

Гэтак шчасце вас міне!»

І браты сказалі з жалем:

«З намі едзь! Мы запрашаем!»

А ўжо стала вечарэць

І паветра халаднець.

Каб з дарогі ім не збіцца,

Парашылі прыпыніцца.

Коней завярнулі ў лес

Пад яловых лап навес.

Там іх моцна прывязалі,

Хто што меў, яду дасталі,

Кроплю нейкую ўзялі

І палеглі на зямлі.

А Даніла раптам бачыць:

Штосьці - блісь... Што гэта значыць?

На Гаўрылу ён зірнуў,

Левым вокам падміргнуў,

Кашлянуў яшчэ шматзначна,

Паказаў агонь ледзь бачны;

І патыліцу паскроб,

Пахрысціў прышчавы лоб.

«Цёмна... Месяц не ўзыходзіць.

Нам агеньчык не зашкодзіць,

Начаваць было б лягчэй,

Ноч прайшла б куды хутчэй.

Але стойце! Мне здаецца,

Што дымок вунь светлы ўецца...

Ды дальбог жа! Так і ёсць...

Моцна бліскае там штось.

Ванька, дружа-непаседа,

Ты ж бы злётаў і разведаў!

Крэмень недзе я згубіў

Ды і крэсіва забыў».

Сам жа думае Даніла:

«Каб цябе там прыдушыла!»

А Гаўрыла прашаптаў,

На агеньчык паказаў:

«Мо разбойнікі начуюць?

Ваньку схопяць, закатуюць».

Не пачуў Іван яго:

«Пагляджу пайду агонь!»

Ах, канёчак-гарбуночак,

Ты гатовы ўдзень і ўночы

Несці Ваньку на сабе,

З тропу чорт сам не саб'е.

Міг - і ён без стомы-зморы

Ўзвіўся, як страла, угору.

Свішча, гікае Іван,

А канёк - як ураган.

Захрысціўся брат Гаўрыла:

«Мо нячыстая ў ім сіла?»

А святло зырчэй, зырчэй,

Гарбунок усё бліжэй.

Як удзень, відно ўсё ў полі.

Прыпыніліся паволі...

«Што тут можа гэтак ззяць?

Тут святла на шапак пяць, -

Наш Іван даецца дзіву: -

Будзе розуму спажыва! -

Ні цяпла, ні дыму тут...

Вось праява! Вось дык цуд!

Можа, чорт расклаў агонь?» -

Ванька выставіў далонь.

«Стой! - сказаў канёк на вушка: -

Бач - ляжыць пяро Жар-птушкі.

Ты не ўздумай яго браць,

Давядзецца гараваць!

Многа-многа неспакою

Прынясе яно з сабою».

«Скажаш ты... - бурчыць Іван. -

Хочаш дурня ўвесці ў зман?»

З лапця выцягнуў анучу,

Стаў пяро Жар-птушкі ўкручваць.

Спрытна ў шапку прыхаваў,

Да братоў канька пагнаў.

«Бачыў, - кажа, - пень гарэлы,

Але цалкам не сатлелы.

Там адзін вугельчык тлеў,

Дык я дзьмуў - ледзь не самлеў.

Думаў, лопну ад натуті,

Гнуць лягчэй, здаецца, дугі.

Думаў, выйдзе з мяне дух.

Не раздзьмуў... Агонь патух».

Два браты ўсю ноч не спалі,

З хлопца-дурня рагаталі.