Читать «Душа не ў сваiм целе (на белорусском языке)» онлайн - страница 5

- Грай, што табе падабаецца, - адказваю.

Ён скрывiў вусны, прыцiснуў праваю рукою надзьмутыя грудзi, па твары прабеглi канвульсiўныя дрыжыкi - зайграў нейкi жалобны марш. Слухаючы гэтую журботную музыку i гледзячы на канвульсii твару i на ягоныя грудзi, я не мог заставацца абыякавым: аддзячыў як мог i папрасiў, каб не граў болей, не падрываў сваё здароўе; ён узяў плату, аднак зiрнуў на мяне так, быццам быў пакрыўджаны.

- Ты ведаеш лепш за мяне гэты сад, - кажу, - цi ёсць тут кусты цярноўнiку?

- Навошта шукаць кусты цярноўнiку, - адказвае, - глянь уверх, над галавою расце велiзарнае дрэва.

Я ўзняў вочы ўверх i ўбачыў высокую акацыю з вялiкiмi вострымi калючкамi; я хацеў яму нешта сказаць, але ўжо музыкi каля мяне не было.

Нейкi час я яшчэ блукаў па садзе, забiраўся ў цёмныя гроты, узiраўся ў струменi вады, у дзiкiя гранiты, у мармуровыя статуi; нечакана пачало цямнець, зашумеў вецер у гушчары дубоў; убачыўшы на небе хмары, я паспяшаўся вярнуцца ў горад.

Зяноне, людзi рознымi шляхамi iдуць да Вечнасцi, але пра ўсё, што бачылi i перажылi на гэтай зямлi, пра свае забавы, мары, пра шчаслiвыя ды нешчаслiвыя сны, якiя мроiлiся iм у падарожжы таго жыцця, яны расказваюць наступным пакаленням.

Заснавальнiк Сафiеўскага саду, валодаючы велiзарнымi маёнткамi, мiльёнамi лiчачы свае скарбы, не ведаючы пакутаў жабрацтва, не думаючы нi пра што iншае, як толькi пра прыемныя забавы, хацеў гэты сад з яго крышталёвымi водамi i квяцiстымi далiнамi зрабiць пенатамi грэцкiх багiняў; i гэта сталася сярод разлеглых стэпаў Украiны, дзе раней воку не было за што зачапiцца.

Ёсць за некалькi мiляў ад Уманi i за некалькi вёрстаў ад мястэчка Тэплiка яшчэ адзiн сад - Гайнароўскi, як назвалi яго тутэйшыя жыхары. Заснавальнiк гэтага саду, пан Гайнар, пасялiўшыся ва ўкраiнскiх стэпах, iнакш глядзеў на свет. Iдучы праз панурую пустыню жыцця, не марыў ён нi пра залаты век, нi пра рай на зямлi, не збiраўся нiкога здзiвiць чароўным краявiдам, не дбаў пра славу; iншыя ў яго былi думкi, iншая мэта.

Вандруючы там i чуючы няраз жарты, розныя меркаваннi i дзiўныя апавяданнi пра той сад, я наважыў паглядзець усё ўласнымi вачыма, пазнаёмiцца з гаспадаром i зразумець ягоныя думкi.

Сярод стэпу вiдаць каля вады высокiя дрэвы адзiнокага хутара; наблiзiўшыся да гэтае мясцiны, я не заўважыў анiякае агароджы, не спаткаў анiводнага чалавека, нават сабака не абазваўся каля самотнае хацiны, а ў цянi садовых дрэваў паўсюль панавала цiша, толькi часам шумелi кранутыя ветрам галiны. Ля самага ўваходу, у вiшняку я заўважыў некалькi пчалiных калод, каля iх адпачываў у засенi дрэваў нейкi чалавек, побач на траве сядзеў хлопец: заўважыўшы мяне, ён адразу ж разбудзiў гаспадара. Быў той ужо ў гадах, апрануты ў белую палатняную вопратку, худы, твар шчуплы, смуглы; з-пад густых броваў пранiклiвым вокам ён пазiраў на мяне; падышоўшы да яго, я папрасiў дазволу агледзець сад i пазнаёмiцца з мясцовасцю.

- Мой сад, - сказаў ён, - нагадвае дзiкi лясны гушчар, тут анiводзiн краявiд не прывабiць вока.