Читать «Душа не ў сваiм целе (на белорусском языке)» онлайн - страница 4

- Ты не перамянiў сваiх пачуццяў, але, пэўна, скарыстаў розныя адкрыццi гэтага краю, якi раней не ведаў; хацеў бы i я штосьцi даведацца з гэтых адкрыццяў.

- Якiя выгоды я меў тут? Бачыш, якi я цяпер? Калi я трапiў у гэты край, то ўпадабаў лагодны клiмат, разлогi ўрадлiвых нiваў, раскошу расквiтнелых садоў, ветлiвасць i дабрыню жыхароў. Аднак праз некалькi месяцаў захацелася мне болей пазнаць: я перш-наперш прагнуў пабыць ва Уманi5, пабачыць пекны Сафiеўскi сад, так услаўлены ў паэзii Трамбецкага6, бо ён у маiм уяўленнi маляваўся зямным раем; я вандрую, як звычайна, без вялiкiх выдаткаў, i напрыканцы траўня пабачыў ужо разлеглыя стэпы Ўкраiны. Знаёмячыся з вулiцамi горада Уманi, я згадваў пра тыя страшныя зверствы, якiя чынiлiся тут у часе нападу гайдамакаў.

Шукаючы сад, я даведаўся ад тамтэйшых жыхароў да яго дарогу i пайшоў туды праз высокую браму прыгожай архiтэктуры, заўважыў сажалку, якая з двух бакоў была закрытая гарыстаю мясцовасцю, лясным гушчаром i зiхацела ў цiшы, нiбы люстра. Паўзiраўшыся на статуi з белага мармуру, што стаяць ля вады, я пайшоў правым бокам далей, любуючыся шторазу новымi краявiдамi; прыемна глядзець на расквiтнелую ўвесну прыроду, а тым больш, калi яе мастацтвам, стараннем i выдаткамi даводзяць да iдэальнае прыгажосцi; там усё ў той час вабiць чалавечае вока. Бачыў высечаныя ў дзiкiх, зарослых лесам скалах гроты, бачыў гаманкiя крыштальныя воды на iмшыстым дзiкiм каменнi, бачыў аграмадны гранiт, што ледзь трымаецца на абломках скалы, палохаючы людзей, бачыў у чыстай крынiцы рыбу, якая зiхацела золатам i срэбрам. Там лугi i ўзгоркi ўкрыты прыгожымi кветкамi, у кустах чуваць пошчак салаўёў, бачыў там чароўны палац Псiхеi ды прыгожы востраў багiнi Калiпсы; там сустрэнеш усё, што толькi можа стварыць уяўленне паэтаў.

Самотны, блукаў я па зацiшках гэтага саду. Дзень быў ясны, i ўсё квiтнела, нiбы ў раi, толькi мае думкi ахапiла скруха. Будучае i мiнулае, быццам дзве чорныя хмары, вiселi перада мною i за мною, нейкае журботнае прадчуванне ўпляталася ў мае мары; я хацеў бачыць толькi цярноўнiк, лiчачы, што на адно толькi тое i нарадзiла яго прырода, каб я спыняў на iм свой позiрк праз усю пiлiгрымку майго жыцця.

Сказаўшы гэта, Саматнiцкi замоўк, i здавалася, зноў здранцвеў: знерухомела ягоная постаць, i на твары, быццам драўляным, не было анiякага руху. Зянон, не бачачы прыкметаў жыцця, пазiраў на яго з трывогаю; нейкi час яшчэ доўжылася маўчанне, нарэшце, нiбы абудзiўшыся з летаргiчнага сну, той пачаў зноў апавядаць:

- Быў я далёка, але i там спаткаў ля кветак калючы цярноўнiк. Аднак вярнуся да свайго апавядання. Прысеўшы i абапёршыся рукою на дзiкую скалу, я аддаўся сваiм тужлiвым мроям; раптам нейкi жыд з сухiм, панурым, змучаным тварам, худы, у доўгай вопратцы, наблiжаючыся да мяне, сказаў:

- Я - музыка, без iнструмента граю на габоi; падарожнiчаў па многiх краiнах, i ўсюды маё гранне прымалi з вялiкiм захапленнем. Можа, пан дазволiць зайграць яму што-небудзь?