Читать «Кацярына» онлайн - страница 5

Людзі гнуцца, нібы лозы,

Куды вецер вее;

Сіраціне сонца свеціць

(Свеціць, ды не грэе) -

Людзі сонца б заступілі,

Калі б мелі сілу,

Сіраце каб не свяціла

І слёз не сушыла.

А завошта, Божа мілы?

За што светам нудзіць?

Што яна людзям зрабіла,

Чаго хочуць людзі?

Каб плакала!.. Маё сэрца!

Не плач, Кацярына,

Не паказвай людзям слёзы,

Цярпі да загіну!

А каб твар не марнаваўся

З чорнымі брывамі, -

Да ўсход сонца ў цёмным лесе

Умыйся слязамі.

Умыешся - не пабачаць

І не засмяюцца;

А сэрцайка адпачыне,

Пакуль слёзы льюцца.

Вось жа як пагана, бачыце, дзяўчаты!

Жартуючы кінуў Катрусю маскаль.

Нядоля не бачыць, з кім ёй строіць жарты,

А людзі хоць бачаць, ды людзям не жаль.

«Няхай, - кажуць, - гіне лядача дзяўчына,

Калі ўжо не ўмела сябе шанаваць!»

Шануйцеся ж, любкі! У благую часіну

Каб не давялося маскаля шукаць!

Дзе ж Катруся блудзіць?

Пад тынамі начавала,

Раненька ўставала,

У Маскоўшчыну паспяшала;

Аж бух - зіма стала.

Свішча полем завіруха;

Ідзе Кацярына

У лапцях - цяжкое гора! -

Вецер рве хусціну.

Кацярына йдзе, дыбае;

Глядзіць - штось віднее...

Маскалікі йдуць, здаецца...

Ой жа! Сэрца млее...

Паглядзела, іх сустрэла:

«Ці няма, - пытае, -

Чарнявага майго Йвана?»

Тыя ж: «Мы не знаем».

І, як маскалі звычайна,

Смяюцца, жартуюць:

«Ай да баба! Ай да наши!

Кого не надуют!»

Паглядзела Кацярына:

«І вы, бачу, людзі!

Не плач, сынку, маё гора!

Што будзе, то й будзе.

Пайду далей - больш хадзіла.

А можа, й спаткаю;

Аддам цябе, мой галубе,

А згіну сама я».

Раве, стогне завіруха,

Коціць, верне полем;

Стаіць Кася сярод поля,

Дала слёзам волю.

Утамілася завея,

Там-сям пазяхае;

Яшчэ б плакала Катруся,

Ды слёз больш не мае.

Паўзіралася на дзіця:

Ўмытае слязою,

Чырванее, нібы кветка

Ўранку пад расою.

Ўсміхнулася Кацярына,

А ва ўсмешцы - мукі:

Каля сэрца скрабянула

Чорная гадзюка.

Вокал моўчкі паглядзела;

Бачыць - лес чарнее,

А пад лесам, край дарогі,

Як бы дом віднее.

«Хадзем, сыне! Змяркаецца...

Ў хату пусцяць, можа,

А не пусцяць, то і ў полі

Начаваці зможам.

Пад хатаю заначуем,

Сыне мой Іване!

Дзе ж ты будзеш начаваці,

Як мяне не стане?

З сабакамі, мой сыночку,

Дзялі сваё гора!

Сабакі хоць пакусаюць,

Ды не загавораць,

Не раскажуць, смеючыся...

З сабакамі жыці...

Бедна ж мая галовачка!

Ой, што мне рабіці?»

Сірата-сабака мае сваю долю,

І добрае слова ў свеце сірата;

Яго б'юць і лаюць, куюць у няволю,

І ніхто пра матку не стане пытаць.

А Янку спытаюць, зарання пацешаць,