Читать «Кацярына» онлайн - страница 4

Па-над шляхам чарадою

Начніцы гуляюць.

Людзі добрыя паснулі;

Што каго ўтаміла:

Каго - шчасце, каго - слёзы,

Ночка ўсіх пакрыла,

Ўсіх цямненькая пакрыла,

Як дзетачак маці;

Дзе ж Катрусю прыгарнула:

Ці ў лесе, ці ў хаце?

Ці на полі пад капою

Сына забаўляе,

Ці ў дуброве з-пад калоды

Ваўка выглядае?

Бадай жа вас, чорны бровы,

Нікому не меці,

Чым за вас бяду такую

Самахоць цярпеці!

А што йшчэ далей сустрэне?

Будзе ліха, будзе!

Сустрэнецца пясок жоўты

І чужыя людзі;

Сустрэнецца зіма, сцюжа...

А той - ці спаткае,

Ці пазнае Кацярыну,

Сына прывітае?

З ім забыла б чарнабрыва

Шляхі, пяскі, гора:

Ён, як маці, прывітае,

Як брат, загавора...

Будзем бачыць, а пакуль што

Адпачыну троху,

Ды тым часам распытаю

На Маскву дарогу.

Ой, далёкі шлях, браточкі!

Знаю яго, знаю!

Ажно сэрца ледзянее,

Як успамінаю.

І я калісь папамераў, -

Каб яго не мераць!..

Расказаў бы я пра гэта,

Але ці ж павераць?

«Хлусіць, - скажуць, - такі-гэткі!

(Ведама, не ў вочы),

А так толькі псуе мову

Ды людзей мароча».

Праўда ваша, праўда, людзі!

Нашто ж тое знаці,

Што слязамі перад вамі

Буду выліваці?

Нашто яно? У кожнага

Ці ж свайго не хваце?..

Ану яго!.. А тым часам

Крэсіва лепш дайце

Ды табакі, каб, як кажуць,

З гора не журыцца.

А то гаварыць аб ліху -

Бяда йшчэ прысніцца!

Няхай яе ліха возьме!

Лепей памяркую,

Дзе мая ўжо Кацярына

З Іванкам вандруе.

За Кіевам ды за Днепрам,

Па-над цёмным гаем,

Чумачэнькі ідуць шляхам,

Пугача спяваюць.

Ідзе шляхам маладзіца,

Неіначай з прошчы.

Чаго ж смутная такая,

Заплаканы вочы?

На плячах звісае клумак,

Латана апратка,

У руцэ кій, на другой жа -

Заснула дзіцятка.

Сустрэлася з чумакамі,

Дзіцё закрывае.

«Ці ў Маскоўшчыну шлях гэты?» -

Чумакоў пытае.

«У Маскоўшчыну? Гэты самы.

Далёка, нябога? »

«У Маскву аж! Майце літасць,

Дайце на дарогу!»

Бярэ грош і аж трасецца:

Цяжка яго браці!..

Дый нашто ёй?.. А дзіцятка?

Яна ж яго маці!..

Заплакала, пайшла шляхам,

У Броварах спачыла,

Ды сыночку за мядзяк той

Перніка купіла.

Доўга, доўга сіраціна

Ішла ды пытала;

Было й гэтак, што пад тынам

З сынам начавала...

Бач, нашто здаліся кары вачаняты:

Каб пад чужым тынам слёзы выліваць!

Вось жа пазважайце й кайцеся, дзяўчаты,

Каб не давялося маскаля шукаць,

Каб не давялося, як Кася шукае...

Тады не пытайце, за што людзі лаюць,

За што не пускаюць ў хату начаваць.

Не пытайце, чарнабрыўкі,

Бо людзі не знаюць;

Каго Бог караць захоча,

То й яны караюць...