Читать «Кацярына» онлайн - страница 2

А на вуліцу ў аконца

Паглядае ўкрадкам;

Паглядае - а няма ўсё!..

Няўжо ж і не будзе?

У садок пайшла б паплакаць,

Дык пабачаць людзі.

Зойдзе сонца - Кацярына

Па садочку ходзіць,

На ручаньках носіць сына,

Вочкамі паводзіць:

«Вось тут з муштру выглядала,

Вось тут размаўляла,

А там... а там... ах, сыночак!» -

Дый недасказала...

Зелянеюць у садочку

Чарэшні ды вішні;

Як выходзіла й калісьці,

Кацярына выйшла.

Выйшла ды ўжо не спявае,

Як раней спявала,

Як маскаля маладога

Ў вішняку чакала.

Не спявае чарнабрыва,

Кляне сваю долю.

А тым часам варажбіткі

Чыняць сваю волю -

Паганую твораць справу,

Што ж мае рабіці?

Каб быў мілы, чарнабрывы, -

Умеў бы спыніці...

Так далёка чарнабрывы,

Не чуе, не бача,

Як з яе смяюцца злыдні,

Як Катруся плача.

Мо забіты чарнабрывы

За ціхім Дунаем;

Ці ў Маскоўшчыне ўжо, можа, -

Другую кахае!

Не, чарнявы не забіты,

Ён жывы-здаровы...

А дзе ж знойдзе ён такія

І вочы і бровы?

Ў Маскоўшчыне, на край свету,

На тым баку мора,

Няма нідзе Кацярыны;

Ды здалась на гора!..

Бровы, кары вачаняты

Даці ўмела маці,

Ды не ўмела ў гэтым свеце

Шчасця, долі даці.

А без долі твар бяленькі -

Як кветка на полі:

Пячэ сонца, трэпле вецер,

Рве ўсякі паволі.

Умывай жа тварык белы

Дробнымі слязамі, -

Маскалікі вярнуліся

Іншымі шляхамі.

ІІ

У канцы стала сядзіць бацька,

На рукі схіліўся;

Не глядзіць ён на свет Божы:

Цяжка зажурыўся.

Ля яго старая маці

Сядзіць на ўслоне,

Са слязамі адно толькі

На дачку гамоне:

«Што, вяселле, мая дочка?

А дзе ж твая пара?

Дзе сваточкі з ручнікамі,

Прыданкі, баяры?

Ў Маскоўшчыне, мая дочка!

Ідзі ж іх шукаці,

Ды не кажы добрым людзям,

Што ў цябе ёсць маці.

Ох, праклятаю часінай

Цябе спарадзіла!

Каб ды знала, да ўсход сонца

Была б утапіла...

Гадзюкавай была б стравай,

Цяпер - маскалёвай...

Ой, дачушка, ой, дачушка,

Цвеце мой ружовы!

Як ягадку ды як птушку,

Кахала, расціла

На нядолю... Эх, дачушка,

Што ты нарабіла?..

Адплаціла!.. Йдзі, шукай жа

У Маскве свякрухі.

Не слухала маіх радаў,

Дык яе паслухай!

Ідзі, дочка, знайдзі яе,

Знайдзі, прывітайся,

Будзь шчасліва ў чужых людзях,

Да нас не вяртайся!

Не вяртайся, мая дзетка,

З далёкага краю...

А хто ж костачкі мае тут

Без цябе схавае?

Хто заплача нада мною,

Як родная дзетка?

Хто пасадзіць на магіле

Каліну ды кветкі?

Хто без цябе грэшну душу

Будзе памінаці?

Ой, дачушка, ой, дачушка,

Што болей казаці?

Ідзі ад нас!..»

Ледзьве, ледзьве