Читать «Палёт у мінулае» онлайн - страница 9
А Александровіч
А паўстанцы паляць панскія маёнткі.
Паўстала беларуская вёска!
— Хадзем усе шчыльнымі радамі! Мы прымусім сонца кiнуць косы свабоды ў нашу глухую хату! — крычалі сяляне.
А дым і той здаваўся хлапцом, што адціскае навалу царскага войска.
Бяз літасьці забівалі сялян...
Запылалі вёскі...
Загуляў мураўёўскі гальштук...
Язэп стаў лаяць сябе.
— Гэта-ж такі багаты, больш як багаты момант я прамінуў! А як — і сам ня ведаю.
Царскае войска гнаў з беларускіх вёсак і Францішак Багушэвіч. У якім ён быў атрадзе, асталося невядомым, але схапіў той малюнак, калі раненага Багушэвіча селянін-беларус уцягнуў у сваю хату і гэтым яго адратаваў...
Адразу прыметна было, як хлопцы зморшчьіліся, нібы нешта згубілі... але навіна, што Каліноўскі ўцёк у Менск, ажывіла хлапцоў. Зноў запылала зорка, і „Паўлюяздан“ па сьлядох Каліноўскага...
РАСПАД ОРГАНІЗАЦЫІ
Прайшоў тыдзень...
Язэп сваім лоўкім апаратам знайшоў Каліноўскага.
Консьпірацыйная кватэра...
Тут і друкарня, тут і яго комітэт...
Каліноўскі зноў організуе атрады. Зноў друкуе адозвы... Каліноўскі падпісываецца: „Яська, гаспадар з-пад Вільні“. Але... разьнюхалі... Якраз у часе працы ўварвалася поліцыя.
Сэрца нашых пілётаў перастала біцца; Паўлюк, які рашыў даць сабе прозьвішча, ажно ўздыхнуў...
Спрытнасьць, падпольная практыка Каліноўскага тут, з рук золатапагоньнікаў, дапамагла ўцячы!
Але яго таварышоў захапілі.
Пыткі, зьвярыныя зьдзекі, якія ўчынялі царскія паслугачы над стойкімі паўстанцамі, не атрымалі вынікаў.
Другія — шляхта, трусы, прызналіся ў тым, што яны належаць да організацыі Каліноўскага.
А хітрая натура гэнэрала Лосева выпытвала ад забітага шляхціца, куды ўцёк Каліноўскі...
Ад злосьці Паўлюк ажно плюнуў у бок і папаў якраз у асяродак зоркі, якая зашыпела, нібы і ёй перадалася Паўлюкова злосьць...
КАЛІНОЎСКІ Ў ЛАНЦУГОХ
Сэкрэтна выслана Мураўёву тэлеграма:
„Каліноўскі ў Вільні кропка жыве пад прозьвішчам Вітольд Вітожэнц у Сьвятаянскіх мурох кропка.
(Подпіс)“.
Зараз-жа быў дадзены Мураўёвым загад поліцмэйстару Вільні прагледзіць кнігу жыхароў Сьвятаянскіх муроў. Той, сьпяшаючыся, прозьвішча Вітольд Вітожэнц ня ўгледзеў, хаця-ж у кнізе яно значылася.
Прышлося зрабіць вобыск.
Атачылі ўвесь Сьвятаянскі квартал. Былі прысланы дзьве роты салдат, разьбітыя на дзесяць партый і кожная пры офіцэры, поліцыі і асобных чыноўніках.
Паўлюк раней занатаваў у свой блёкнот, што Каліноўскі ў Вільні, у Сьвятаянскіх мурох, чымся Мураўёў. Каліноўскі жыве тут ужо два месяцы ў кватэры настаўніка гімназіі.
Але раптам ня толькі ў грудзёх Паўлюка, але ў Язэпа і Данілы ўсё абарвалася.
Заскрыпелі дзьверы Сьвятаянскіх муроў. Са сьвечкаю ў руках выйшаў і ідзе па сходах Каліноўскі.
— Гаспадзін! Ваша прозьвішча? — заскрыгатала пытаныіе палкоўніка.
— Вітольд Вітожэнц, — спакойна, але ўпэўнена адказаў Каліноўскі.
Сьвісток...
Яго схапілі і на рукі ўзьдзелі ланцугі.
У ТУРМЕ
Язэп адбіў на плястынцы кут Каліноўскага... Адзіночка... Голыя нары...
У кайданах расійскага самаўладзтва ляжыць абаронец працоўных Каліноўскі.
— О, моцныя каменныя сьцены! — уздыхнуўшы сказаў Паўлюк...
