Читать «"...Прысвяціць сябе справе блізкай, харошай!”» онлайн - страница 6

Лета 1917 г. Начытаўшыся вершаў Купалы, мне захацелася самой папрабаваць пісаць па-беларуску. Ці добра памятаю я мову маіх дзіцячых гадоў? Я не лезла ў пісьменнікі, ведала, што ніякага таленту ў мяне няма. Можна папрабаваць перакласці якую-небудзь рэч. І я выбрала казку М. Горкага “Палаючае сэрца Данка”. Паказалася яна мне тады вельмі сучаснай. Чалавек для людзей ахвяраваў сваё сэрца, а яны, выбраўшыся з багнаў на шырокія прасторы, забыліся на яго. Узнёслая, з сваеасаблівым рытмам проза мне дужа падабалася. Я пераклала і некаму пахвалілася. Не памятаю, хто гэта быў. Магчыма, знаёмая з Мінска, якая папрасіла мяне даць пераклад. Друкаваць я нідзе не збіралася. Няхай каму-небудзь пакажа. Падпісала яго лацінскімі літарамі І.В. Пераклад зьявіўся ў газ. “Вольная Беларусь”, хаця я не меркавала яго туды пасылаць.

1919 г. Нехта падаў мне думку перакласці “Рабінзона Крузо”. Я набыла перапрацоўку кнігі Дэфо і нямала над ёй папрацавала, многа пераклала, але забракавала. Што ж гэта я буду з перапрацоўкі перакладаць? А на большае не хапала часу, і мой пераклад трапіў у печ.

1917 г., вясна. На адным з мітынгаў у Б[абруйску] я прачула палымяную, натхнёную прамову на беларускай мове. Яна клікала беларусаў да абуджэння. Не памятаю канкрэтна пра што больш гаварылася, але гэта прамова зрабіла ўражанне на мяне і маіх сяброў. Мы пазнаёміліся з прамоўцам. Высокі, зграбны, у вайсковым убранні, светлавалосы. Ён здаваўся нам паважным чалавекам, калі не старым, - быў больш як на 10 гадоў старэйшы. Хто ён і адкуль неяк у той час не цікавіла. Даведаліся толькі, што нешта друкаваў у “Нашай ніве”. Гэта быў Ф[абіян] Ш[антыр]. Прыпамінаюцца мне нашы спрэчкі. Я была задзіра, а ён, карыстаючыся сваім “паваж­ным” узростам, хацеў, каб такая мелюзга прыймала ўсё, што ён гаворыць. Я ўпарта трымалася сваіх - няхай памылковых - думак. Прамоўца ён быў з агеньчыкам, умеў захапіць. Прыпамінаецца нейкая яго лекцыя. Змест не зачапіўся ў маёй памяці, відаць, пра нацыянальнае бел[арускае] пытанне, але столік з беларускімі выданнямі добра памятаю. Багушэвіч, Багдановіч, Купала і інш. Я атрымала “Шляхам жыцця”, кніга гэтая стала маёй настольнай, я з ёю не разлучалася.

Ф[абіян] Ш[антыр] добра дэклямаваў, з экспрэсіяй. Чамусь у памяці паўстае верш Купалы “Зоркі не ўбачыш, імгла непрыхільная...”

К сонцу і зорам жыццё тваё рвалася,

Віхры і ночы на бой вызывала.

Згасла ўсё лепшае, згасла, зламалася...

Пра канкрэтную яго работу не ведаю. Ён меў нейкія адносіны да шпіталяў у Б[абруйску] (у крэпасці). Старэйшыя вучні, асабліва тыя, хто быў звязаны з вёскай, захапляліся яго прамовамі і прамоўцам.

Неяк пасля чарговых задзірыстых спрэчак Ф[абіян] Ш[антыр] падараваў мне сваю фатаграфію з надпісам: “На памяць той, каторую больш за ўсіх паважаю”.