Читать «"...Прысвяціць сябе справе блізкай, харошай!”» онлайн - страница 4
Юлія Бібіла
Сшытак 1
Чаго вам хочацца, панове?
Які вас выклікаў прымус
Забіць трывогу аб тэй мове,
Якой азваўся беларус?
Янка Купала
Сям’я маёй маткі - местачкоўцы-каталікі; бацькі - б[ылыя] прыгонныя сяляне, “перавёрнутыя” ўніяты, бацька ўжо праваслаўны. Каб пажаніцца ў царкве з праваслаўным, трэба было “перахрысціцца”. У пашпарце маткі, выданым пасля смерці бацькі, стаяла: “праваслаўная”. Сястра маткі Ванда, мая цётка, калі выходзіла замуж за праваслаўнага, мусіла “прыняць” праваслаўе. Гэта было ўжо на маёй памяці. Бабка ёй гэтага не магла дараваць. Шура, сын Ванды, гаварыў мне, што ён бачыў бабку незадоўга да яе смерці. Яна вельмі перажывала, што ў свой час “пракляла” дачку, і плакала. [Памерла ў 20-х гадах].
Гістарычны рэлігійны пераплёт балюча сцябаў па ўсведамленні простых людзей. З бабкай я хадзіла да “kosciola”, з бацькам - у царкву. Пацеры такія і сякія. Калі падрасла і начыталася Л. Талстога, перастала саўсім маліцца, а ў царкву хадзіла толькі таму, што вучаніцы павінны былі гэта рабіць, хаця ўжо ў галаве раіліся ўсялякія дзерзкія думкі. Бытавалі словы: праваслаўны - гэта значыць рускі, каталік - паляк. Падзялялі народ, які гаварыў на аднэй мове, а ён называў сябе “тутэйшым”. Хто я - не задумвалася. Гаварыла па-беларуску, па-польску, па-руску, як дзе трэба было. Школа не абуджала нацыянальнага ўсведамлення, весткі пра родны край - самыя стандартныя, па зацьверджаных у “сферах” падручніках. І толькі, трапіўшы ў 1915 годзе на курсы, я адкрыла, што належу да пагарджанага і лапатнага народу. Тут пазнаёмілася з працамі Е. Карскага, Е. Раманава. Трапіўся мне № “Лучынкі” з вершамі Цёткі. Успомніліся дзіцячыя гады, насычаныя багатым фальклорам. Аб мужыцкай літаратуры загаварылі і аб саміх беларусах. Колькі было спрэчак!