Читать «Падарожжа на «Кон-Цікі»» онлайн - страница 74

Калі б у нас не было іншых спосабаў бавіць час на плыце, мы маглі б цэлымі днямі ляжаць, уткнуўшыся носам у планктонную сетку. Не таму, што ад яе ішоў прыемны пах, — наадварот, ён быў досыць-такі непрыемны. I не таму таксама, што гэта было апетытнае відовішча, бо юшка мела, праўду кажучы, агідны выгляд. А таму, што, раскладваючы ўлоў на палубе і разглядаючы няўзброеным вокам кожную з гэтых найдрабнейшых істот паасобку, мы маглі любавацца бясконцай разнастайнасцю фантастычных форм і колераў.

Часцей за ўсё гэта былі падобныя на малюсенькіх гарнелей ракападобныя (капеподы) або асобныя ікрынкі рыб, але трапляліся таксама лічынкі рыб і малюскі, пацешныя мініяцюрныя крабы ўсіх колераў, мядузы і мноства разнастайных дробных стварэнняў, якія, можна было падумаць, з’явіліся з «Фантазіі» Уолта Дзіснея. Адны з іх нагадвалі лятучыя махрыстыя здані, выразаныя з цэлафану, другія былі падобны на малюсенькіх чырванадзюбых птушачак з цвёрдай ракавінай замест пер’яў. У свеце планктону шчодрая на выдумку прырода, здавалася, не ведала межаў; убачыўшы гэтае відовішча, любы мастак-сюррэаліст прызнаў бы сябе пераможаным.

Калі халодная плынь Гумбольдта крыху на поўдзень ад экватара павярнула на захад, мы маглі праз кожныя некалькі гадзін даставаць з сеткі па аднаму — два кілаграмы планктоннай кашкі. Планктон, які збіраўся ў сетцы, нагадваў торт сваімі каляровымі слаямі — бурымі, чырвонымі, шэрымі і зялёнымі — у залежнасці ад таго, па якіх планктонных палях мы праплывалі. Уночы, калі вада вакол нас фасфарэсцыравала, нам здавалася, што мы перабіраем у мяшку зіхатлівыя каштоўныя каменні. Але варта было нам узяць іх у рукі, і скарбы піратаў ператвараліся ў мільёны найдрабнейшых зіхатлівых гарнелей і святлівых рыбіных лічынак, якія ззялі ў цемры, нібы куча распаленых вугольчыкаў. А калі мы перакідвалі іх у вядро, спрасаваная мешаніна расплывалася, нібы цудоўная каша са светлячкоў. Наш начны ўлоў, такі прыгожы здалёк, зблізку меў агідны выгляд. Але хоць ад яго вельмі непрыемна пахла, на смак ён быў параўнальна нішто, калі ў вас хапала мужнасці ўзяць у рот лыжку гэтага фосфару. Калі ўлоў складаўся з карлікавых гарнелей, ён па смаку нагадваў амара, краба або паштэт з крэветак. А калі ў асноўным гэта былі ікрынкі глыбакаводных рыб, дык іх смак нагадваў чорную ікру, іншы раз вустрыц. Непрыгодны для яды раслінны планктон часцей за ўсё складаўся з такіх дробных часцінак, што яны разам з вадой праходзілі праз ячэйкі сеткі, або яны былі такія буйныя, што мы маглі лавіць іх пальцамі. «Шкодным дамешкам» у гэтай страве былі падобныя на шкляныя шарыкі студзяністыя кішэчнаполасцевыя, якія сустракаліся адзінкамі, і медузы велічынёю з сантыметр. Яны былі горкія, і іх прыходзілася выкідваць. Усё астатняе можна было есці або ў натуральным выглядзе, або зварыўшы ў прэснай вадзе нібы кашу ці суп. Густы бываюць розныя. Двое з нас лічылі, што планктон вельмі смачны, двое лічылі, што ён нішто сабе, а для дваіх аднаго яго выгляду было больш чым дастаткова, каб адбіць ахвоту да яды. Па пажыўнасці планктон не ўступае буйным малюскам; прыпраўлены і як след прыгатаваны, ён, бясспрэчна, можа быць першакласнай стравай для ўсіх аматараў марскога харчу.