Читать «Звон ― не малітва» онлайн - страница 149

Яська (бярэ нож у руку). I тады — рай? Рай на зямлі? (Узнімаецца з-за стала.)

Карчмар. Рай, рай... Хадзем, я пакажу, дзе... (Мітусіцца каля Яські.) Пасля гарэлкі і дзевак ён, мусіць, спіць як забіты. Ага, як забіты. А грошы, калі ты іх не хочаш браць, не бяры. Ты ж не дзеля грошай, праўда?

Яська (згадвае словы Д'ябла). Мы ўсё перайначым! Мы перапішам нанава гісторыю чалавецтва! (Сціскае ў руцэ нож. У суправаджэнні Карчмара пакідае пакой.)

Неўзабаве Карчмар вяртаецца.

Карчмар. Як я яго абкруціў?! Няхай думае, што забіў самога д’ябла. А мне застануцца ўсе грошы. (Прыслухоўваецца.) Толькі б не збаяўся ў апошнюю хвіліну.

Чуваць адчайны чалавечы крык, гучна стукаюць дзверы.

З’яўляецца Яська з акрываўленым нажом у руках.

Яська (дрыжачым голасам). Крычаў... зусім як чалавек. I кроў такая чырвоная, цёплая... Карчмар, а калі гэта... не д’ябал?

Карчмар. Д’ябал, д’ябал! Зараз трэба схаваць у склепе цела. Хадзем, дапаможаш мне. (Выходзіць з пакоя.)

Яська застаецца стаяць.

Яська. Божа, што я нарабіў? Каго я забіў, Божа?

Вяртаецца разгублены Карчмар.

Карчмар. Яська, грошай няма. I цела таксама... Што за жарты, Яська?

Чуваць ціхі іранічны смех. Карчмар здзіўлена азіраецца. Яська заціскае вушы рукамі і падае на калені.

З’ява сёмая

Глухая мураваная сцяна, без аніякага следу намаляваных крэйдай дзвярэй. На вышыні трох-чатырох метраў ад зямлі са сцяны тырчыць жалезная бэлька, з яе звісае вяровачная пятля. Пад самай пятлёй сядзіць на зэдліку Яська з акрываўленым нажом у руцэ.

Яська (ачуняўшы). Дзе я зноў? (Азіраецца.) Сцяна, зэдлік, пятля. Ах так, я збіраўся павесіцца... Але з’явіўся д’ябал і мне перашкодзіў. (Заўважае нож у руцэ.) I я забіў яго! (Адкідае нож.) Але навошта?.. Дзе райскі сад з чароўным абрусам? Дзе блакітнае неба, смарагдавая трава, крыштальная вада? Нічога няма. Зноў гэтая ненавісная сцяна... Навошта? (Узбіраецца на зэдлік і прасоўвае галаву ў пятлю.)

З-за вугла выходзіць Д’ябал. Ён апрануты ў летні белы гарнітур, на нагах — белыя чаравікі, на галаве — белы капялюш. У адной руцэ ён трымае валізку, у другой — парасон ад сонца. Д’ябал нагадвае чалавека, які выбіраецца адпачываць на паўднёвы курорт.

Д’ябал. Прывітанне, Яська. Не пазнаеш?

Яська (прыглядаецца). Ты? Ты што... уваскрэс?

Д’ябал. Падобна на тое. А ты як маешся? Зноў надумаў вешацца? А шкада. Шкада, што ты не выкарыстаў сваю апошнюю магчымасць.

Яська (перасмяглымі вуснамі). Якую магчымасць?

Д’ябал. Там, у карчме. Няўжо ты нічога не зразумеў? Добра, не буду табе перашкаджаць. (Падыходзіць да сцяны.)

Дзверы перад ім самі адчыняюцца, з праёма ліецца яркае святло. Д’ябал перастаўляе нагу за парог.

(Азірнуўшыся.) Бывай, Яська.

Яська. Стой, ты куды? (Вымае галаву з пятлі.)

Д’ябал. Як куды? У рай. Душа нявінна забітага...

Яська (саскоквае з зэдліка). А як жа я?

Д’ябал. Ты? Ты мне больш не патрэбны. I я вам таксама. Навошта вам д’ябал, калі вы ў Бога не верыце? (Уваходзіць і шчыльна зачыняе за сабой дзверы.)

Яська. Пачакай! Вазьмі мяне з сабой! (Кідаецца да сцяны, спрабуе знайсці і адчыніць дзверы, але безвынікова.) Я ўсё зразумеў! Дай мне яшчэ адзін шанец! (Разганяецца і б’е плячом у сцяну там, дзе толькі што былі дзверы.) Я моцны! Я змагу! Я вытрымаю! Вярніся, прашу цябе! (Зноў разганяецца і б’е плячом у сцяну.) Адчыні дзверы! Я не хачу тут заставацца!