Читать «Звон ― не малітва» онлайн - страница 150

З’яўляецца ўстрывожаная Паўлінка.

Паўлінка. Ясечка! Міленькі мой, што ты робіш? (Кідаецца да Яські.) Чаго ты крычаў? Табе дрэнна? Што здарылася?

Яська (б’е кулакамі ў сцяну). Ён падмануў мяне! Не ўзяў з сабой! Зачыніў дзверы!

Паўлінка. Хто падмануў? Якія дзверы? (Абдымае Яську.) Хто цябе пакрыўдзіў, родненькі?

Яська. Тут, у сцяне, былі дзверы. (Усхліпвае.) Памятаеш?

Паўлінка. Не было тут ніколі дзвярэй.

Яська. Намаляваныя крэйдай.

Паўлінка. Дзеці гулялі — намалявалі. А потым дождж змыў. Не бяры да галавы. Ты сёння шмат працаваў, стаміўся, есці, напэўна, хочаш. Я прыгатавала смачную вячэру. Сяджу, чакаю, а цябе ўсё няма і няма. Пайду, думаю, пагляджу, дзе мой Яська падзеўся. (Цалуе Яську.) Хадзем дадому, любы. Хадзем, мой каханы.

Яська (з надзеяй). Так, я стаміўся. Я вельмі стаміўся. Адвядзі мяне дадому, Паўлінка.

Паўлінка бярэ Яську за руку і вядзе дахаты. Крокі людзей сціхаюць. Усталёўваецца абсалютная цішыня, западае поўная цемра.

I ў самае апошняе імгненне чуваць ціхае рыпенне, дзверы ў сцяне прыадчыняюцца і скрозь шчыліну прасочваецца тонкі праменьчык святла.

Заслона

1997

Заўвагі

1

Крэмль у Кракаве, дзе жылі дынастыі польскіх каралёў.

2

У 1515 годзе адзін з прадстаўнікоў роду Радзівілаў Мікалай Мікалаевіч атрымаў тытул князя Рымскай імперыі. У 1518 годзе гэты тытул быў пацверджаны ў Вялікім княстве Літоўскім, а ў 1547-м пашыраны на ўвесь род загадам Жыгімонта Аўгуста.

3

Віленскі шляхціц, які пасылаўся Жыгімонтам Аўгустам у сталіцы заходніх дзяржаў, каб той вёў перамовы наконт шлюбу.

4

Дачка прускага князя Альбрэхта.

5

Каханак.

6

Замак Гаштольда Станіслава, першага мужа Барбары, які памёр у 1542 годзе.

7

Эльжбета Аўстрыйская, першая жонка Жыгімонта Аўгуста, памерла ў 1545 годзе.

8

Вышэйшы орган дзяржаўнай улады ў Вялікім княстве Літоўскім. У Раду ўваходзілі вышэйшыя службовыя асобы дзяржавы.

9

У Польшчы быў закон, які забараняў каралю браць шлюб без згоды на тое кароннай Рады. Жыгімонт Аўгуст у дадзеным выпадку парушыў гэты закон.

10

У канцы 1548 года праходзіў Сейм у Петрыкаве, на якім абмяркоўвалася справа каралеўскага шлюбу з Барбарай Радзівіл. Удзельнікі Сейма патрабавалі, каб шлюб быў скасаваны, але Жыгімонт Аўгуст адмовіўся. Тады ўвесь Сейм укленчыў перад ім, толькі ж і гэта не падзейнічала. Жыгімонт Аўгуст стаяў на сваім, у выніку чаго, нягледзячы на моцную апазіцыю, шлюб быў прызнаны законным.

11

Фердынанд Габсбург, імператар рымска-нямецкі, бацька Эльжбеты Аўстрыйскай.

12

Сярод паданняў Нясвіжа ёсць адно, у якім расказваецца пра Чорную даму. У XVI стагоддзі Нясвіж належаў Радзівілу Мікалаю Чорнаму. Пасля смерці Барбары там і пачала зрэдку з’яўляцца Чорная дама — душа Барбары, апранутая ў чорнае адзенне ў знак жалобы па сваім каханні. А калі памёр і Жыгімонт II Аўгуст, Чорная дама пасялілася ў Нясвіжскім замку назаўсёды.