Читать «Доўгае развітанне» онлайн - страница 21

– Я ж табе не пярэчу! Жыві, як хочаш…

– Мне яшчэ са школы такія размовы абрыдлі. Ідзіце вы да д’ябла з вашай духоўнасцю!

«Напэўна, ты шмат аддаў бы за тое, каб Светка за тваёй спінай не круціла амуры з тваімі падначаленымі, а яны не смяяліся цішком са свайго шэфа. Вось табе і духоўнасць…» – думала Надзя. Але як гэта скажаш уголас? Яму млосна, вось ён і злуе на ўвесь свет.

– Алег, чаго ты так разышоўся?

– Мне Сашу шкада! Будзеце яго казкамі пра высокую духоўнасць да дваццаці гадоў карміць. І вырасце яшчэ адзін чалавек, непрыстасаваны да жыцця!

Тут Надзя не вытрымала:

– Бачыш, які клапатлівы бацька! Калі Алесь хварэў, і я бегала па горадзе, шукала патрэбныя лекі і патрэбных дактароў, мне дапамаглі староннія людзі, а не ты! Табе ён чужы… Так і сказаць трэба!

– Магла б патэлефанаваць і сказаць, што захварэў!

– Калі сын табе не надта патрэбны, дый ты не ведаеш яго, – што яму цікава, што хвалюе, – як ты можаш вызначыць для яго будучыню? – паціснула плячыма Надзя.

Алегу, відаць, ужо надакучыла гаворка:

– Хіба жанчыну ў чым-небудзь пераканаеш?

Частка сёмая

Музыка ліпеня

Былы муж быў водгуллем таго жыцця, да якога Надзя наўрад ці калі-небудзь вернецца. Маэстра быў яе цяперашнім жыццём. Яна не магла размаўляць з ім так, як размаўляла з іншымі маладымі людзьмі, якія відавочна мелі да яе сімпатыі,– часам рашуча, часам з’едліва, а то і не дужа ветліва. Бо там была ўпэўнена: нікуды не дзенуцца, стрываюць! А не стрываюць – і не трэба. Але тое, што можна было з іншымі, з ім аказвалася немагчымым. Не дазвалялі ягоны голас і ягоная музыка.

Не так даўно ён прынёс Надзі дыскі з уласнымі сачыненнямі. Калі па шчырасці, спачатку яна асцерагалася іх слухаць. Баялася, што расчаруецца, і калі нават не скажа пра гэта, дык ён адчуе, і тое неяк паўплывае на іх адносіны. Надзя лічыла, што ў большасці сучасных кампазітараў, за рэдкім выключэннем, не хапае меладычнага дару. Стварыць мелодыю, якой раней ніколі не існавала на свеце, – усё роўна, што дзіця нарадзіць. I колькі ні разважаюць крытыкі пра асаблівасці сучаснай музычнай мовы (маўляў, развіты меладызм – прыкмета музыкі XIX стагоддзя), такі дар альбо ёсць, альбо няма. I навучыцца яму немагчыма.

Дык вось, Надзя баялася слухаць ягоную музыку. Аднойчы вечарам, калі ў кватэры нікога не было, яна прымусіла сябе начапіць навушнікі і націснуць кнопку музычнага цэнтра.

Музыка скончылася. Спявачка сядзела агаломшаная. Толькі цяпер усвядоміла, з кім пад ручку шпацыравала па вечаровых вуліцах, а час ад часу нават і цалавалася. Як прафесіянал яна разумела, што праз дзесяць-дваццаць гадоў гэтыя сачыненні, якія цяпер мала хто ведае, магчыма, будуць лічыцца класікай, іх будуць іграць у канцэртных залах, вывучаць у музычных школах і ўключаць у фонахрэстаматыі.

Спевакі, нават лепшыя – усяго толькі інтэрпрэтатары нейчай музыкі. Пасрэднікі паміж аўтарам і публікай. Але самі артысты не сачыняюць. Пачуўшы ягоную музыку, як магла ставіцца Надзя да аўтара? І так зразумела – малітоўна! «Ты, Моцарт, Бог, и сам того не знаешь…», – як пісаў Пушкін. Але чалавек знешне стрыманы і досыць замкнёны, усіх сваіх ацэнак не выказвала. Экзальтаваныя паклонніцы, якія абагаўлялі чарговага куміра і з заміраннем сэрца зазіралі ў вочы, выклікалі ў Надзі іранічную ўсмешку. У дадатак ёй здавалася, што калі яна будзе выказваць нястрыманае захапленне, дык будзе выглядаць як эмацыянальная правінцыялка. Смешная, а ў дадатак залежная.