Читать «ЖЫЦЬЦЁ РАЗЗБРОЕНАГА ЧАЛАВЕКА» онлайн - страница 66

— Нічога цікавага. Аніводнага знаёмага прозьвішча, апроч пана Рэванскага.

Хацеў сысьці, але старая прынізіла голас і сказала:

— Пане Лубень, ён яшчэ палохае?

— Палохае… Вельмі палохае. — я даткнуўся пальцамі сіняка на шчацэ. — Але мяне ён не настрашыць. Не!

Жубжынская паклала палец на губы, у знак таямніцы, кіўнула спачувальна галавою і зачыніла дзьверы. Цяпер яўна яна да мяне не заявіцца. Таго ж дня я агледзеў замкі ў шафах з кніжкамі. У суботу Алена сказала, што адчыняе адным ключом усе шафы. Прыкінуў, якой даўжыні мае быць ключык. Потым пайшоў у краму са старымі жалезінамі ў жыдоўскім раёне. Прадавец параіў мне, каб узяў цэлы жмут ключоў і падабраў дома, які хачу — згодна з памерам. Я пакінуў яму тысячу марак закладу і пайшоў назад. Лёгка знайшоў адпаведны ключык, які адчыняў усе шафы. Занёс жмут ключоў прадаўцу, забраў пакінуты заклад і заплаціў за ключык пяцьдзясят марак. На працягу некалькіх дзён я вывучаў зьмест шафаў. Намагаўся класьці усё ў такім парадку, як было раней. Праглядаў кніжкі польскія, расейскія, францускія і нямецкія. Знайшоў шмат гадавых падборак ілюстраваных выданьняў. Было мноства навуковых кніг з розных галін ведаў. Найбольш цікавілі мяне кніжкі з бэлетрыстыкі. Узяў некалькі раманаў і схаваў іх у шуфляду. З таго дня я пачаў шмат часу праводзіць за чытаньнем.

Калі надышла субота, увечары адчыніў шафу, зь якой Алена брала кніжкі. Пры адчыненых дзьверцах паставіў крэсла. На яго сьпінцы зьмясьціў аркуш, на якім алоўкам напісаў: «Вітаю Прыгожую Алену!». На стале я паклаў адну, выбраную мною да чытаньня кніжку, а на ложку каля падушкі другую. Быў гэта знак, што я чытаю. Мне карцела застацца і паразмаўляць з Аленаю, але баяўся, што яна палічыць гэта дакучлівасьцю. На пачатку дзявятай гадзіны я пайшоў на шпацыр. Доўга цягаўся вуліцамі, але думкі мае ўвесь час беглі да дзяўчыны, якая можа гаспадарыць цяпер у маім пакоі. Не было ў гэтых думках эратычнага адценьня. Яна цікавіла мяне бадай як асоба выбітная, сьмелая. Мне карцела зь ёю паразмаўляць ды нават пасябраваць. Але часта так бывае, што сарамлівасьць і боязь быць навязьлівым да дзяўчыны падзяляюць людзей нават назаўжды.

Калі я вярнуўся дахаты, шафа з кніжкамі была зачынена. Крэсла стаяла каля акна. А на стале ляжала на сподачку вялікая груша і мой аркуш, на якім было дапісана выразным, роўным почыркам: «Віншую! Вялікі прагрэс!» Ня ведаю, чаго гэта тычылася: майго камплімэнту ці пакінутых да чытаньня кніжак? Аднак мне было прыемна. Ігрушу я захоўваў да наступнай суботы. Зьеў яе, каб не сапсавалался, і пакінуў на талерцы бісквітнае пірожнае, якое адмыслова дзеля гэтага купіў. Калі я вярнуўся дадому, пірожнае зьнікла са сподка. На яго месцы ляжала звычайная цукерка. Відаць, Алена ня мела нічога лепшага. Але гэтая цукерка падалася мне надта мілай і дарагой. Я захаваў яе.

9

Усё патанае ў аблоках тытунёвага дыму. З-пад столі ледзьве прабіваецца сьвятло электрычных лямпаў. Заля выглядае як акварыюм, напоўнены мноствам дзіўных рыб. Більярдныя сталы — гэта алтары, на якіх адбываецца складаная містэрыя. Сьвятары — з жоўтымі й зялёнымі тварамі з чорнымі вачніцамі, у якіх нэрвова блішчаць вочы — урачыста нахіляюцца над більярдамі, мераюць позіркамі дыстанцыю і куты, б’юць кіямі. Потым, балянсуючы тулавам, «дапамагаюць» шарам трапляць у люзы. У паветры чуваць смурод поту, піва і тытунёвага дыму. Віруе пыл, зацярушвае вочы, трапляе ў горла. Заўзятары гавораць прыцішанымі галасамі — як гэта звычайна бывае, калі гуляюць майстры, калі гульня высокай клясы і зьбірае шмат зацікаўленых.