Читать «ЖЫЦЬЦЁ РАЗЗБРОЕНАГА ЧАЛАВЕКА» онлайн - страница 104

Цягнік імчыць на поўдзень. Сяджу з Сабадам на падножцы вагону. У нас есьць білеты, і маглі б ехаць усярэдзіне, але нас спакусіла прыгожая ноч, неба, усеянае роямі зорак, і магчымасьць пагутарыць аб усім бязь сьведкаў. На мне старая вайсковая форма. На галаве — спартовая кепка, Сабада трымае на каленях торбу зь сялянскай вопраткай, якую я апрану толькі ў Лідзе. Часам лякаматыў залівае ваколіцы пераможным сьвістам і засыпае неба завірухаю залатых іскраў, якія імкліва разлятаюцца і выглядаюць як вясёлая, агністая жамяра. Калі цягнік затрымліваецца па станцыях, мы пакідаем сваё месца і ходзім па пэроне, пазіраючы на людзей, якія сядаюць у вагоны й выходзяць зь іх. Пасьля ізноў улазім на плятформу вагону. А калі цягнік мінае станцыю, сыходзім на падножку вагону, зачыняем за сабою дзьверы і пазіраем у ноч.

У Ліду мы прыехалі пад ранак. Разам з мноствам іншых пасажыраў скіраваліся на станцыю. На досьвітку выпілі гарбаты ў буфэце. Сабада пайшоў да цырульніка, каб пагаліцца і памыцца. Я не галіўся і ня мыўся, каб выглядаць здарожаным. Падаўся да ўваходу на пэрон і там выняў з кішэні сфальшаванае пасьведчаньне. Я пачаў церці яго аб запыленую сьцяну, бо папера была надта ж новая, а фарба на пячатках сьвежаю. Паднішчыў яго трохі, сагнуў і заламаў краі ды месцы, у якіх была складзена. Тое самае я зрабіў з «ангельскім» канвэртам і лістом ад «брата» Юзіка.

Мы пайшлі на могілкі. Сабада ведаў горад і правёў мяне туды. На зацішнай алеі мой таварыш выняў з торбы рэчы, што былі тамака. Я ўзяў доўгія самаробныя порткі, сьвітку і чорную куртку. Начапіў на галаву фуражку-мацяюўку. Зьнятую зь сябе адзежу паклаў у торбу. Сабада выняў з кішэні папяровую сумачку са старою саломаю і абсыпаў ёю маю адзежу. Даў мне ў рукі кароткую пугу. Потым адышоў на пару крокаў і ўхвалена пляснуў у ладкі.

— Сам чорт не пазнае, што ты не селянін!

Я зачасаў валасы крыху на лоб і на правы бок. Потым узяў з магілы жменю зямелькі й размазаў яе ў далонях, каб запэцкаць рукі і пазногці. Мы выйшлі з могілак да шашы. Дзень быў базарны. Дарогаю ў мястэчка цягнуліся вазы. Сяляне ехалі на кірмаш — ня раз зь вельмі адлеглых мясцовасьцяў. Мы пайшлі ў бок цэнтру. Па дарозе зайшлі на сьняданьне ў нейкую кепскую гарбатню. На кірмаш пайшлі толькі а гадзіне дзясятай. Там мы падзяліліся. Сабада меўся як і раней назіраць за мною. Я ж павінен быў дзейнічаць цяпер на ўласны розум. Хутка заўважыў шыльду абмену грошай. Увайшоў усярэдзіну. Інтэр’ер быў бедны. За стойкаю стаяў сівы жыд з доўгаю барадою. На яго галаве была ярмолка. Ён абвёў мяне незычлівым позіркам.

— Ну, што ты хочаш? — азваўся ён па-беларуску.

— Можа, купіш чэк? — таксама па-беларуску спытаў я.

— Які чэк?

— Ангельскі. На фунты.

— Пакажы.

Робячы ўсё паволі, апатычна, паставіў пры прылаўку пугу, паклаў на падлогу торбу, а пасьля выняў з бакавой кішэні курткі вялікую, чырвоную, жаночую хустку. Нясьпешна разьвязаў яе і выняў канвэрт. З канвэрта я дастаў чэк і падаў жыду. Апроч ліста і чэку ў мяне было закручанае ў хустку пасьведчаньне асобы і некалькі тысяч марак. Жыд агледзеў чэк. Пасьля ўзьняў блянк на сьвятло і ўважліва яго агледзеў. Пацмокаў губамі і вярнуў мне чэк, кажучы: