Читать «БАГАМ НОЧЫ РОЎНЫЯ» онлайн - страница 47

Шумяць за акном хвалі Сьвіслачы. Змрочна стаяць дрэвы. Лямпа кідае цьмяныя косы на пакой і на гаротную постаць дзяўчыны, якой я даў у рукі зброю і магчымасьць адпомсьціць крыўдзіцелям. А наўкола растуць іншыя мсьціўцы. Вырастаюць ворагі «найідэальнейшага ладу ў сьвеце». Толькі ўсё большы ўціск можа іх сагнуць. Але чым большы будзе тэрор, тым больш будзе пакрыўджаных і тым страшнейшая надыдзе адплата. Бо ніводная крыўда не павінна мінуць бяскарна… Шумяць за акном хвалі Сьвіслачы, а ў нашых мазгах — нянавісьць, мацнейшая за каханьне і нават за сьмерць, бо яна не канчаецца разам з жыцьцём чалавека, а толькі ўліваецца ў кроў і мазгі іншых людзей.

І цяпер шумяць хвалі Сьвіслачы. Шэпчуць пра гэтае мора крыўды й нянавісьці, якое разьліваецца наўкола. А ў акумулятарнай гудзе вэнтылятар і плывуць, плывуць мае думкі… Чаму я так шалёна ненавіджу іх? І ня горача, гістэрычна, а халодна. Даўней жа я ня ведаў гэтага пачуцьця. Дык з чаго яно нарадзілася? Я ані буржуй, ані капіталіст. Рэвалюцыяй 1917 году я шчыра захапляўся — як пачаткам новай, сьветлай эры ў гісторыі Расіі, а можа і сьвету… Можа, ува мне ўвасобілася нянавісьць мільёнаў закатаваных бедакоў? А можа, гэта агіда да сплываючага крывёй, падшытага брыдкай пыхай гада? Можа, гэта пакуты і кроў трох найбліжэйшых, невядома навошта і за што закатаваных сяброў? Бо не за собскі ж боль і крыўду. Мне яны так шмат не напаскудзілі. У змаганьні зь імі я пераважна перамагаў, бо быў узброены спрытам, адвагай, асьцярожнасьцю. Нягледзячы на нэрвовасьць, я вельмі добра валодаў сабой і меў дасканалую інтуіцыю. Таму я не прайграваў. Аднак жыве ўва мне гэтая нянавісьць і не слабее, робіцца толькі ўсё больш магутнай. Мучыць мяне і сілкуецца тым, што бачыць наўкола. А я маю магчымасьць убачыць шмат.

Цікава, ці павераць мне тыя, хто прачытае гэта? Мяркую, што не павераць. Убачаць у маіх словах перабольшаньне ці ўвогуле падман. Каб здолелі паверыць, трэба, каб яны з галавою паглыбіліся ў савецкую рэчаіснасьць. Трэба, каб яны адчулі яе на ўласнай скуры — не як госьці Савецкага Саюзу ці турысты, а як грамадзяне, якіх можа раздушыць і зьнішчыць якая-люба прыхамаць улады. Трэба, каб яны зблізу паглядзелі чырвонаму гаду ў вочы, каб апынуліся пад яго абцасам. І трэба, каб зьнявераныя, апляваныя, пазбаўленыя чалавечай годнасьці сьпявалі нявольніцкую песьню ўшанаваньня свайму кату… Нават беспартыйныя грамадзяне Эўропы не дадуць мне веры. Яны хутчэй дадуць веры прыкормленым агітатарам Камінтэрну. Павераць сьляпым крэтынам, якія, запрошаныя ў госьці да Саветаў, па вяртаньні будуць пырскаць сьлінай, захапляючыся савецкімі «здабыткамі»: войскам, тэатрам, мастацтвам, бальніцамі, нават турмамі. Усім, што пакажа ім у пяцігрошавым люстэрку геніяльны крывадушны спрытнюга з Крамлю. Адныя будуць захапляцца шчыра — ад дурасьці; другія — са страху, каб не злаваць чырвонага гада, бо ведаюць, што гад гэты, карыстаючыся паслугамі фанатыкаў-ідыётаў ці найманых бандытаў, здолее адпомсьціць забойствам і па-за межамі свайго логава. Урэшце, павераць куртуазным: эстэтам з кавярняў, якія, не знаходзячы выйсьця для сваіх правадырскіх амбіцыяў і пагарджаючы звычайнай прыстойнай працай— якая якраз і вядзе да прагрэсу — заўчасна пачнуць караскацца да пасадаў будучых камісараў ува ўласнай дзяржаве. Чырвоны гад здалёк дазваляе ім усё, бо ведае, што калі яны выканаюць сваё заданьне, пазбыцца кожнага зь іх будзе каштаваць столькі, колькі каштуе куля з нагана, пушчаная ў патыліцу.