Читать «БАГАМ НОЧЫ РОЎНЫЯ» онлайн - страница 134

— Калі?

— Дваццаць сёмага.

— А як?

— Раскажу табе. Толькі гэта сакрэт.

— Можаш ува мне не сумнявацца.

— Карацей, зьвярнуўся да нас яго сувязны. Сказаў, што калі мы легалізуем яго ў Саветах і дамо яму працу, то ён выдасьць нам важнага польскага шпега. У выніку мы зрабілі на яго засаду.

— Дзе?

— Навошта табе дэталі? Важны сам сэнс. Карацей, зрабілі на яго засаду. Сувязны яго напаіў і паклаў спаць у адной вёсцы на памежжы. А мы прыйшлі і схапілі яго. Забралі ў яго зброю, дакумэнты, грошы, матэрыялы. Скажу табе, у яго былі цудоўныя дакумэнты. Калі б не сувязны, мы б ніколі яго не арыштавалі. Можаш сабе ўявіць: ён паўсюль езьдзіў як «уполномоченный» Штабу Заходняга фронту. Пачалі яго дапытваць. Ён толькі з нас сьмяяўся. Ні біцьцём яго не ўзялі, ні хітрасьцю, ні ветлівасьцю. Ён усё выдатна разумеў. Кажа: «Вам мяне не раскалоць! Такія, як я, не „сьпяваюць“. Я працаваў супраць вас ідэйна. Я люблю сваю Радзіму і зрабіў тое, што ўважаў за патрэбнае, а цяпер мне ўсё адно, што са мной будзе. Нічога добрага я ад вас не чакаю…» Ведаеш, Вера, ён у мяне сапраўды павагу выклікаў. І ня толькі ў мяне, ува ўсіх. Ён гаварыў нам, што мы гніль, што кожнага з нас можна перакупіць!.. Так гаварыў, што выглядаў не на абвінавачванага, а на судзьдзю. Адзін з нашых яго ўдарыў, а ён толькі ўсьміхнуўся: «Яшчэ адзін довад, што вы быдла! Як жа вас шанаваць, калі вы нават прынцыпаў сумленнай гульні ня ведаеце?» Мы пакінулі яго да заўтра. Паставілі моцную ахову. А ранкам прыбег узрушаны вартавы: «Шпіён памёр!» Пабеглі туды. Аказалася, ён уначы атруціўся. Напэўна, цыянідам калію. Мне яго вельмі шкада, бо ён сапраўды быў мужны хлопец. Я б яго адпусьціў, калі б мог… Як думаеш: добра зрабіў бы?

Вера дапытліва паглядзела Раману ў вочы:

— Ты мне цяпер падабаешся. Я люблю велікадушных людзей. Гэта найвялікшая вартасьць чалавека. Нават у ворагу трэба шанаваць адвагу і адданасьць.

— І я так думаю. Але нічога не паробіш. Сабачая ў мяне служба.

— А ты кінь яе.

— І што рабіць?

— Знойдзеш іншую.

— Ня так гэта лёгка.

— А калі я табе знайду?

— Якую?

— Пабачым. А як прозьвішча таго шпіёна?

— Ты надта шмат хочаш ведаць… Але скажу табе: Раман Забава.

Вера паглядзела яму ў вочы і хутка сказала:

— Ня можа быць!

— Чаму? Можа, ты яго ведаеш?

— Не. Толькі чула.

— Дзе?

— Ад знаёмых з ГПУ. Як ён выглядаў?

— Як ён выглядаў, — паўтарыў Раман і, гледзячы ёй у вочы, пачаў гаварыць: — Высокі, худы, цёмны шатэн, вочы шэрыя.

— А што стала з сувязным? Уладкавалі вы яго на працу?

— А як жа ж, — іранічна адказаў Раман, — уладкавалі. У ГПУ.

— Агентам?

— Не. У камеру. Калі мог здрадзіць сваім, то здрадзіць і нам. Здае, каго толькі можа, пакуль мы яго не здамо.

Задумаўшыся на імгненьне, Раман устаў і выняў з кішэні шыняля пачак папераў.

— Ты ўмееш маўчаць? — спытаў ён Веру.

— Ты яшчэ сумняваешся?

— Ну, добра. Я пакажу табе нешта цікавае.

Ён разгарнуў паперу і дастаў з пачка адзін загад:

— Бачыш, што было ў таго шпіёна? Добрыя ж ён здабываў матэрыялы! І хіба ж ён ня меў рацыі, што кожнага тут можна купіць? Гэты загад, напрыклад, строга сакрэтны. Глядзі!