Читать «Чырвоная брама» онлайн - страница 30

І ўсё ж загаварылі.

— Дзе аўтар знайшоў гэтакія кветкі?

— Вам падабаюцца?

— Хачу бачыць натуру, з якой яны напісаныя.

— Вы не туды прыйшлі. Вам трэба ў батанічны сад.

Каля нацюрморта людзей пабольшала.

— Дазвольце дакрануцца да лісьцінкі. Фактура, каларыт — жывы агонь?!

— Агню тут цесна — малы квадрат.

І раптам — дзяржаўны бас:

— Ці можна падысьці бліжэй? Дазвольце. Хто сказаў, што на выстаўцы няма моладзі? Яна, аказваецца, уся тут, дзе Вашчанка. Студэнты са сваім настаўнікам?..

Моладзь рассунулася, даючы месца насупраць нацюрморта сівагаловым ды сівабародым: што карыфеі скажуць пра цыкламены?

Гаўрыла апынуўся ў цэнтры натоўпу. Пачуўшы заўвагу пра настаўніка ды студэнтаў, а ў ёй і кроплю атруты, хацеў адмахнуцца жартам, спагадліва, ды чалавек, які заўважыў строгім басам, глядзеў ужо кудысьці праз галовы, забыўшы і пра яго, і пра нацюрморт. Змоўчаў, як не пачуўшы рэпліку. Тады адзін са старых, яшчэ і не стары, чарнявы, але з тых карыфеяў, твар да яго з ухмылкаю наблізіў, спытаў:

— Студэнты вас яшчэ не вінавацяць у фармалізме?

Пытаньне ці прысуд?

Ухмылку з твару суддзя скінуў, нібыта маску, нахмурыўся, задраў угору, як пераможца, голаў, загледзеўся на неба залы і пакрочыў удоўж сьцяны, а за ім сьледам, нібыта гусі за важаком, пасунулася ўся сівагаловая чарада.

Па натоўпе хітнуўся шапаток:

— Што ён сказаў?..

— Хто гэта?..

— Сам!..

Зьявілася Мацільда:

— Пайшлі адсюль, Гарык. Яшчэ пусьцяць чутку, што ты знарок сабраў студэнтаў каля свайго нацюрморта.

— Што?..

Яна вяла мужа падалей ад цыкламенаў, а ён ішоў ды думаў, што тлумачыць нікому нічога ня трэба. Рэй па-сяброўску хіба не папярэджваў? Як у ваду глядзеў.

Палесьсе — што за планета?

Калi кругамi ходзяць ценi, яны — таксама жыцьцё. Тое, што было калiсьцi, даўнiна? Магчыма. Але калi ценi гуляюць па нашых, разам з намi, абшарах, яны — наша жыцьцё.

Кругамi несьлiся конi з коньнiкамi, i коньнiкi не былi бяззбройнымi, як i конi выглядалi зусiм ня клячамi.

Палатно на мальберце стаяла з мiнулай зiмы. Вясною, улетку i ўвосень я бачыў яго час ад часу, заглядаючы да мастака, i заўважыў, як паступова на iм штосьцi мянялася. Мацней сьцiскалася спружына пагонi, гарачэлi конi, i рагатая здань, вакол якое кружыла пагоня, набывала ўсё больш выразныя абрысы старадаўняга замка. Адно поўня над замкам сьвяцiлася, як i раней, цьмяна, загадкава.

Аднойчы я заўважыў, як па начных ценях насустрач пагонi плылi трывожна-барвовыя, нiбыта старавечная кроў, плямы, грэлi шэрыя постацi коней ды коньнiкаў, распальвалi iх немiнучай на тых кругах ваяўнiчасьцю. Агледзеўшыся, заўважыў, што чырвань накатвалася ня толькi на палатно, але на ўсё ў майстэрнi, сачылася ў паветры. Ад вокан?

За вокнамi клалася зiма. Сьнегу яшчэ не было, але за ўсё зямное браўся чэпкi марозiк. На кволым цыганскiм сонейку ў шыбах iскрылася, пахрумст­ваючы, намаразь.